Evnapije iz Sarda
Evnapije iz Sarda (grč. Εὔναπιος ὁ Σάρδιος, oko 345–420) bio je kasnoantički odnosno vizantijski pisac. Bio je veoma učen čovek, filozof i retor, koji je u Atini dobio izvrsno obrazovanje. Bio je paganin, ali i poštovalac svojih hrišćanskih učitelja. U svom delu Životi sofista (Βίοι σοφιστῶν) donosi biografije je živote slavnih neoplatoničara, lekara i retora. Hrišćanski pandan ovom žanru jeste hagiografija.
Evnapijevo istoriografsko delo Istorijska sećanja sačuvano je u odlomcima, a pokriva period od vladavine Klaudija II Gotičkog (270) do 10. godine vladavine cara Arkadija (414). Fotije zna za dve verzije ovog dela: ovo koje imamo je druga verija, manje anti-hrišćanska. Evnapije je antičkim istoričarima bio blizak po strukturi i logici svog dela; on tvrdi da je istina osnovni zadatak istoričara. Ali, nije mu strana ni didaktika: dužnost je istoričara da istakne poučni karakter, pa on osuđuje puko nabrajanje. Glavni junak Evnapijevog dela je car Julijan Apostata. On podvlači neophodnost carske vlasti, ali smatra da je ona korisna samo kada je u dobrim rukama. Antipod Julijana je bio Teodosije I, predan niskim strastima i neobuzdanim porocima. Za Evnapija je karakterističan eklektički spoj neoplatonske filozofije sa istočnim verovanjima; bio je tolerantan prema šarolikosti paganske kulture. Stil mu je donekle retoričan, ali jasan u karakterizaciji pojedinih ličnosti. Uvek je energičan i oštar u razobličavanju zala savremenog društva. Evnapiju se zamera otvoreno prenebregavanje hronologije, kao i to što je pun retorskih digresija i opisa. Prethodnik je poslednjeg paganskog istoričara Zosima, koji je neke delove Evnapijevog dela u celini prenosio.
|
