Divizija Böttcher
| Divizija Bether | |
|---|---|
| Osnivanje | septembar 1944. Mesto formiranja: Srem |
| Jačina | 15.000 vojnika i oficira[1] |
| Deo | Vermahta |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | general-lajtnant Karl Bether (nem. Karl Böttcher) (septembar 1941 - 2. novembar 1944) |
Divizija Bether (nem. Böttcher) formirana je septembra 1944. u Sremu dovođenjem u Srem divizijskog štaba pod komandom generallajtnanta Karla Bethera (njem. Generalleutnant Karl Böttcher). Ovom štabu potčinjene su lokalne teritorijalne i policijske jedinice, neke jedinice iz armijske rezerve Druge oklopne armije i Devetog SS brdskog korpusa, kao i pojedine snage u pristizanju na front u zoni Beograda. Divizija je bila na brzinu skolopljena improvizovana formacija raznorodnog sastava čija je svrha bila da predstavlja borbenu rezervu fronta kod Beograda i izvrši ešeloniranja odbrane po dubini. Nakon gubitka Beograda, nemačke snage koje su se povukle iz Beograda uključene su u sastav divizije, i divizija je preuzela odbranu Sremskog fronta.
2. novembra 1944. divizijski štab Bether je rasformiran, a komandu nad svim jedinicama preuzeo je štab 118. lovačke divizije[2].
Divizija Bether bila je do 27. oktobra potčinjena korpusnoj komandi Šnekenburger (nem. Schneckenburger) u sastavu Armijske grupe Srbija, a nakon toga štabu 68. korpusa Druge oklopne armije.
S obzirom da se usljed nastupanja Crvene armije i NOVJ ukazala potreba za obezbeđenjem odbrane u Sremu, a Komanda Armijske grupe F (Komanda Jugoistoka) nije imala na raspolaganju integralne formirane jedinice, za tu potrebu formirana je divizija od raznorodnih delova iz armijske rezerve, teritorijalnih jedinica i policije. Prema izveštaju Komande Jugoistoka od 9. oktobra 1944, Divizija Bether imala je u svome sastavu neke korpusne artiljerijske delove 9. SS brdskog armijskog korpusa, Jurišnu brigadu Fon Rudno, delove 4. puka Brandenburg, jedinice 1. i 3. SS Hrvatskog policijskog dobrovoljačkog puka i jedan artiljerijski divizion 13. SS divizije Handžar. Komandno mesto divizije tada se nalazilo u Rumi. Početkom oktobra 1944. u sastav divizije ušli su: 750. puk 118. lovačke divizije s tri bataljona, jedna baterija iz 505. SS artiljerijskog diviziona 5. SS brdskog armijskog korpusa, Protivtenkovska četa 118. lovačke divizije, 3. četa 118. inžinjerijskog bataljona, 606. puk za osiguranje sa 811. i 812. landesšicen bataljonom, 6. ustaški bataljon, domobranska 7. posadna brigada, 1. bataljon 5. lovačkog puka, jedna ustaška baterija i 64. ustaški tenkovski vod. Kako su se borbe za oslobođenje Beograda bližile kraju, brojno stanje Divizije Bether bilo je sve jače jer su u njen sastav pristizale nove jedinice, tako da je Divizija formirala četiri borbene grupe: Lindenblat, Cimerman, Cirngibl i Zalevski — ukupno jačine preko 15.000 vojnika bez ustaško-domobranskih i folksdojčerskih jedinica[1].
U cilju obezbeđenja po dubini i prihvata snaga koje su se povlačile pred Crvenom armijom i NOVJ, Druga oklopna armija formirala je diviziju Bether kao grupisanu rezervu u Sremu i pristupila izgradnji i utvrđivanju odbrambenih položaja u Sremu. Odbrana se zasnivala na sedam uzastopnih utvrđenih linija koje su povezivale Dunav i Savu na prostoru između Zemuna i Vukovara. Te linije dobile su kodne nazive Braon, Zelena, Žuta, Crna, Crvena, Nibelunška i ponovo Zelena linija, računajući od istoka prema zapadu. Glavna i najbolje utvrđena linija bila je Nibelunška. Izgradnja prvih položaja počela je 24. septembra, a divizija Bether početkom oktobra počela je izgradnju položaja Braon, Zelene i Žute linije.
Divizija Bether prihvatila je borbenu grupu Štefan koja se povukla iz Beograda 20. oktobra, a 23. oktobra ova borbena grupa ušla je u sastav divizije Bether. Divizija je prednjim snagama posela Braon liniju od Boljevaca preko Surčina do Batajnice, a glavnim snagama posela je položaje Vrdnik - Irig - Ruma - Jarak, odnosno Zelenu liniju.
Opšti napad 12. korpusa NOVJ na Braon i Zelenu liniju počeo je 25. oktobra u 12 časova. 16. vojvođanska divizija izvršila je 25. oktobra napad na Putince, središnji utvrđeni položaj na Braon liniji, i ovladala njima nakon oštre borbe. 36. vojvođanska divizija natkrilila je levo krilo Braon linije i 25. oktobra napala i zauzela Irig na Zelenoj liniji. Delovi divizije Bether (borbene grupe Ciringibl i Zalevski) sledećeg dana bezuspešno su pokušale da vrate Irig.
Središnje uporište Zelene linije, grad Rumu, napala je 16. divizija 26. oktobra u 12 časova. Uz pomoć 11. krajiške divizije koja je kompromitovala odbranu Zelene linije prodorom na njenom desnom krilu, uz Savu, 16. divizija je nakon oštre borbe 27. oktobra pre podne potisla delove divizije Bether, oslobodila Rumu i time ovladala Zelenom linijom.
Borbe za sledeću, Žutu liniju trajale su od 27. oktobra do 1. novembra. Ova linija odbrane oslanjala se na težišna utvrđenja na ovoj liniji u Velikim Radincima i Sremskoj Mitrovici. U oštroj borbi uz obostrano teških gubitaka, u borbama od 28. do 31. oktobra borbena grupa Cimerman divizije Bether uspela je da odbije sve napade Šeste ličke divizije na Velike Radince. Međutim, 11. krajiška i 16. vojvođanska divizija, podržane od 117. i 374. protivtenkovskog puka, 152. haubičkog puka, 506. topovskog puka dalekometnih topova i 87. gardijskog minobacačkog puka („kaćuša") Crvene armije, uspele su da nakon dramatičnih petodnevnih borbi potisnu borbenu grupu Lindenblat i oslobode Sremsku Mitrovicu[3].
Time je odbrana na Žutoj liniji kompromitovana, i nemačke snage su se povukle na sledeću, , Crnu odbrambenu liniju. Nakon pada Žute linije, rasformiran je štab divizije Bether, a nad nemačkim jedinicama na Sremskom frontu komandu je 2. novembra preuzeo štab 118. lovačke divizije.
- Ljubivoje Pajović, Dušan Uzelac, Milovan Dželebdžić: SREMSKI FRONT 1944-1945, BIGZ, Beograd 1979.
- IZVOD IZ RATNOG DNEVNIKA KOMANDE GRUPE ARMIJA »F« ZA PERIOD OD 1. JULA DO 31. DECEMBRA 1944. GODINE, Zbornik NOB-a, tom XII, knjiga 4, Prilog I, Vojnoistorijski institut, Beograd 1979. Signatura originala: NAW T311, roll 190, frames 763—1007; roll 191, frames 191—278.