1575
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretragu
- Ovo je članak o godini 1575.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
Decenija: | 1540-e 1550-e 1560-e – 1570-e – 1580-e 1590-e 1600-e |
Godine: | 1572 1573 1574 – 1575 – 1576 1577 1578 |
Gregorijanski | 1575. (MDLXXV) |
Ab urbe condita | 2328. |
Islamski | 982–983. |
Iranski | 953–954. |
Hebrejski | 5335–5336. |
Bizantski | 7083–7084. |
Koptski | 1291–1292. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1630–1631. |
• Shaka Samvat | 1497–1498. |
• Kali Yuga | 4676–4677. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4211–4212. |
• 60 godina | Yin Drvo Svinja (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11575. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Godina 1575 (MDLXXV) bila je redovna godina koja počinje u subotu (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
- 7. 1. - Ferhat-paša Sokolović razbio Ivana Auersperga tokom provale niz Koranu, prethodno stradao Cetingrad[1].
- 8. 2. - Osnovan Univerzitet Leiden.
- 13. 2. - Henri III od Francuske krunisan u Reimsu.
- veljača - Nadvojvoda Karlo postavljen za namjesnika u Austriji, Ugarskoj i Hrvatskoj-Slavoniji, dok su Maksimilijan i Rudolf u Češkoj i Njemačkoj (do studenog).
- 12. 5. - Poljsko-litvanski parlament proglasio presto upražnjenim jer se Anri, sada francuski kralj, nije vratio u zemlju.
- svibanj-lipanj - Turski napadi na Hrastovicu i Ivanić, veliki broj kmetova napušta hrvatsku krajinu, ljudi udove banice Erdedi četovali do Dubice[2].
- 28. 6. - Bitka kod Nagashina: Oda Nobunaga i Tokugawa Ieyasu porazili Takedu Katsuyorija.
- 5. 7. - Redeswirski upad je poslednji okršaj između Engleske i Škotske.
- 10. 7. - Bitka kod Kerelőszentpála, erdeljski knez Stefan Batori porazio pretendenta Gašpara Bekeša.
- 23. 7. - Turci iz Bobovišća prešli preko Drave i odagnali 200 grla stoke iz Đurđevca.
- ca. 13. 8. - Sabor Kranjske, Štajerske i Koruške u Bruku na Muri: ističe se veliki nered u hrvatskoj krajini
- kolovoz - Više turskih napada na Koprivnicu, spaljeno joj predgrađe; paljevine i oko Rasinje, Kuzminca, Martijanca i Ludbrega.
- 1. 9. - Španski kralj Filip II. proglasio državni bankrot (prethodni bio 1557).
- rujan - Ferhat-paša Sokolović sa ostalim bosanskim sandžacima napadao Bihać, zatim pljačka prema severu.
- 22. 9. - Boj kod Budačkog: u okršaju sa Ferhat-pašinom vojskom poginuo Herbard VIII. von Auersperg, zapovjednik vojne krajine, zarobljen njegov sin Vuk Engelbert i mnogi drugi, ako nisu poginuli[3].
- Turci zatim robe do Kranjske (poharana Metlika), vraćaju se s mnogo roblja i plena.
- Novi kapetan hrvatske krajine biće Ivan Auersperg.
- Od velikog otkupa za Vuka Engelberta biće izgrađena džamija Ferhadija u Banjaluci.
- 22. 9. - Rudolf II krunisan za češkog kralja.
- 26. 9. - Alžirski gusari Arnaut Memija zarobili Miguela de Cervantesa - pet godina ropstva.
- 10. 10. - Bitka kod Dormansa je katolička pobeda u francuskom Petom hugenotskom ratu.
- 27. 10. - Rudolf II izabran i za nemačko-rimskog kralja.
- 14. 12. - Erdeljski knez Stefan Batori izabran za poljsko-litvanskog kralja (vl 1576-86), suvladar mu je supruga Ana Jagelonska; pretendent bio i car Maksimilijan II..
- 16. 12. - Valdivijski zemljotres 1575. u Čileu, procenjena magnituda 8,5.
- 1574-75 - Bivši zagrebački kanonik Franjo Filipović, zvani Delipop, došao kao islamski preobraćenik u Bosnu[4], gdje je dobio zijamet od sultana.
- Novi srpski patrijarh je Gerasim Sokolović (do 1586), rođak dvojice prethodnika i velikog vezira.
- Prvi put se pominju pravoslavni Srbi u Mostaru[5].
- Jaka epidemija kuge u Veneciji, ali i ostatku Evrope.
- Mimar Sinan završio džamiju Selimiju u Jedrenu.
- Oko ove godine u Beogradu izgrađena Čohadži-džamija, današnja Bajrakli džamija.
- U Veneciji formiran prvi Fondaco dei Turchi (Tursko konačište) u all'Angelu blizu pijace Rialto[6].
- "Oslobođeni Jeruzalem" Torquata Tassa.
- Giovanni Leonardo Di Bona pobedio na prvom poznatom šahovskom turniru u Madridu.
- Portugalci osnovali Luandu u Angoli.
- 26. 4. - Maria de' Medici, druga supruga Anrija IV († 1642)
- 15. 8. - Bartol Kašić, jezikoslovac i isusovac († 1650)
- 4. 11. - Guido Reni, slikar († 1642)
- Gjergj Bardhi, barski nadbiskup († 1646)
- pribl. - Ivan Lukačić, skladatelj († 1648)
- 11. 3. - Matija Vlačić Ilirik, reformator, književnik (* 1520)
- 22. 9. - Herbard VIII. von Auersperg, zapovjednik vojne krajine (* 1528)
- 18. 12. - Marcin Bielski, hroničar (* ca. 1495)
- Antonije Sokolović, patrijarh srpski
- Pavao Skalić, hrvatski pustolov i humanist-polihistor (* 1534)
- Limahong, kineski pirat
- Ahmed Šemsudin, bosanski književnik na arapskom[7]
- "Kagemuša" Akira Kurosawe se završava bitkom kod Nagašina ove godine.
- Literatura
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
- Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)