Šota (igra)
Šota je igra koja je bila veoma popularna širom bivše Jugoslavije uz uvreženo verovanje da se radi o tradicionalnoj narodnoj igri albanskog življa sa Kosova. Međutim, u današnjem obliku je najverovatnije nastala nakon Drugog svetskog rata, iz folklorne koreografije. Šota ima nekoliko različitih oblika, od kojih su najzastupljeniji parovna igra i kolo.[1] U parovnom obliku, predstavlja koketno nadigravanje mladića i devojke, koji plešu jedno oko drugog, najčešće uz podignute ruke i bez direktnog dodira.
Poreklo
Ne postoje verodostojni pisani dokumenti o šoti u današnjem obliku iz vremena pre Drugog svetskog rata. Mnogi muzikolozi smatraju da je igra nastala kao koreografija Olge Skovran u državnom ansamblu narodnih igara i pesama NR Srbije (kasnije poznatim pod imenom "Kolo"), kao prilagođena scenska interpretacija autentičnih igara albanskog naroda na Kosovu.[2][3][4] Koreografija je najčešće izvođena pod punim nazivom "ŠOTA", svadbena igra sa Kosova albanskog življa.
Naziv šota najverovatnije dolazi od reči shota, kojom se u dijalektu kosovskih Albanaca naziva "divlja patka". Uobičajen naziv za ovu igru na albanskom je Vallja e shotës, što se može prevesti kao "ples divlje patke".[5]
Zastupljenost na sceni i popularnost
Skoro sva folklorna društava bivše Jugoslavije su imala šotu kao bitan deo repretoara.[6][7] Naročito je bila popularna u Srbiji,[8] Makedoniji, Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini.
Šota je odmah postala popularna i generalno prihvaćena kao autentična narodna igra kosovskih Albanaca, kako na samom Kosovu, tako i u drugim delovima tadašnje Jugoslavije. Folklorni ansambl iz Prištine, koji je kasnije prerastao u profesionalni, jedan od svega četiri takva u celoj Jugoslaviji, nazvan je "Šota" po ovoj igri.[9]
Jedna od poznatih koreografija čiji je šota sastavni deo je "Rugovska svita", koja se izvodi uz obavezan goč kao centralni instrument na sceni, koji, slično kao u nekim drugim poznatim igrama sa juga Srbije i iz Makedonije, čini bitan deo same koreografije.
Muziku za popularnu novokomponovanu narodnu pesmu "Šote mori, šote" inspirisanu ovom folklornom igrom, napisao je Dragan Aleksandrić početkom sedamdesetih godina dvadesetog veka. Tekst je napisala Radmila Todorović-Babić, a prvi ju je izvodio Nenad Jovanović.[10] Pesma je odmah postala hit i često je izvođena na svadbama i drugim narodnim svečanostima širom Jugoslavije.
Kontroverze
Albanski nacionalisti su koristili naziv igre da je povežu sa nadimkom Ćerime Radiševe, poznatije kao Šota Galica, koja se u prvim decenijama dvadesetog veka uz muža Azema borila kao kačak protiv srpskih vlasti na Kosovu. Tako se pojavila i modifikovana verzija teksta pesme na albanskom, u kojoj se pominje "Azemova Šota".[5] Mnogi Albanci zbog toga danas pogrešno veruju da je igra nazvana po Šoti Galici.
Ovo pogrešno uverenje je 2007. godine eskaliralo u nekim srpskim nacionalističkim krugovima, kada je Velimir Ilić, ministar u tadašnjoj srpskoj vladi, javno uticao na to da se izvođenje pesme "Šote mori, šote" trajno zabrani na Saboru trubača u Guči. Večernje novosti su tim povodom objavile tekst u kojem je dekan kosovskomitrovačkog univerziteta Dragi Malinković izneo tvrdnju da je pesma nastala kao svadbeni poklon Azema Bejte njegovoj ženi Šoti, kao i navodno usmeno predanje kosovskih Srba po kojem je Šota Galica, iz osvete nakon pogibije muža, bacila u vatru šestoro srpske dece pevajući ovu pesmu. Ovo predanje, po rečima samog Malinkovića, nema utemeljenje u istoriji.[11] Međutim, ni Malinkovićeva izjava o nastanku pesme se ne poklapa sa istorijskim podacima o autorima ove pesme inspirisane folklornom igrom, za koju je muziku napisao Dragan Aleksandrić, a reči Radmila Todorović-Babić.[10]
Izvori
- ↑ Zbornik radova Etnografskog instituta, 1973
- ↑ UCLA Journal of Dance Ethnology, Volume 13, UCLA Department of Dance, 1989.
- ↑ and Gender: Perspectives from the Mediterranean, Tullia Magrini, University of Chicago Press, 2003
- ↑ „Zvanična prezentacija Ansambla narodnih igara i pesama Srbije KOLO, Istorijat”. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-08. Pristupljeno 2015-12-06.
- ↑ 5,0 5,1 Albanian folklore site, Shota
- ↑ Narodno stvaralaštvo: Folklor, Naučno delo, 1962.
- ↑ Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj. 48, 1984., YU ISSN 0350-0322
- ↑ Glasnik Etnografskog instituta SANU, Naučno delo, 1994.
- ↑ Bibliografski vjesnik, 32. tom, izdanja 1-3, Obod Cetinje, 2003
- ↑ 10,0 10,1 Na groblju Orlovača juče sahranjena pesnikinja i tekstopisac Radmila Todorović-Babić, Novine „Press“, Utorak 12. XII 2006, br. 352
- ↑ http://www.novosti.rs/vesti/scena.147.html:200856-Srpska-truba-nece-Sotu Srpska truba neće "Šotu", Večernje novosti, 26.07.2007.]