Kneževo (Bosna i Hercegovina)
| Kneževo | |
|---|---|
.svg) Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Republika Srpska |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 19.418 (1991.) |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°28′16″N 17°22′44″E / 44.471111°N 17.378889°E |
  Kneževo Kneževo na karti BiH | |
Koordinate: 44° 28′ 16" SGŠ, 17° 22′ 44" IGD
Kneževo (do 1992. Skender-Vakuf), gradić i općina u Bosni i Hercegovini, na obroncima planine Vlašić. Administrativno pripada Republici Srpskoj.
Geografija[uredi - уреди | uredi kôd]
Opština Skender Vakuf/Kneževo se nalazi 50 km jugoistočno od Banja Luke s kojom je povezana magistralnim putem m56. Prostire se na površini od 25000 km2, na kojoj je nastanjeno 17350 stanovnika. Nalazi se na nadmorskoj visini od 864 m, i vrlo je bogata kao crnogoričnom tako i bjelogoričnom šumom.
Istorija[uredi - уреди | uredi kôd]
Skender Vakuf je osnovan drugom polovinom 17. vijeka. Osnivačem grada se smatra Hadži Ali-dedo. Temlik-zemlje Skender Vakufa uknjižene su 1105. godine (islamsko računanje vremena?) , o čemu govori ferman iz sidžila jajačkog kadije (1690-1692. godine), uništen u urbicidnoj destrukciji Orijentalnog Instituta u Sarajevu.
U Skender-Vakufu se nalazila jedna od najstarijih džamija u Bosni i Hercegovini, Hadži Ali-dedina džamija, u narodu poznata kao Stara džamija, prva džamija na Balkanu i u Bosni i Hercegovini koja je u unutrašnosti sadržavala kabur.
Dio područja opštine sa naseljenim mjestima: Bregovi, Brnjići, Bunar, Čarići, Davidovići, Dobratići, Donji Orašac, Gornji Orašac, Kostići, Kričići-Jejići, Melina, Mijatovići, Milaševci, Pavlovići, Prisika, Slipčevići, Vitovlje Malo, Vukovići, Zapeće, Zasavica i Zubovići Dejtonskim sporazumom pripao je Srednjobosanskom kantonu u FBiH.
Stanovništvo[uredi - уреди | uredi kôd]
| Stanovništvo općine Skender Vakuf; Popis 2013: Ukupno 9793 stanovnika. | ||||||
| Godina popisa | 1991. | 1981. | 1971. | |||
| Srbi | 13.263 (68,30 %) | 15.953 (69,51 %) | 15.926 (74,35 %) | |||
| Hrvati | 4770 (24,56 %) | 5395 (23,50 %) | 4431 (20,68 %) | |||
| Muslimani | 1071 (5,51%) | 1141 (4,97%) | 947 (4,42%) | |||
| Jugoslaveni | 169 (0,87 %) | 318 (1,38 %) | 9 (0,04 %) | |||
| Ostali i nepoznato | 145 (0,74 %) | 141 (0,61 %) | 106 (0,49 %) | |||
| Ukupno | 19.418 | 22.948 | 21.419 | |||
Skender Vakuf (naseljeno mjesto), nacionalni sastav[uredi - уреди | uredi kôd]
| Skender Vakuf; Popis 2013.: Ukupno 3.958 stanovnika. | ||||||
| Godina popisa | 1991. | 1981. | 1971. | |||
| Srbi | 2484 (66,08 %) | 1491 (51,23 %) | 723 (42,83 %) | |||
| Muslimani | 1063 (28,27 %) | 1118 (38,41 %) | 923 (54,68 %) | |||
| Hrvati | 42 (1,11 %) | 45 (1,54 %) | 17 (1,00 %) | |||
| Jugoslaveni | 111 (2,95 %) | 205 (7,04 %) | 5 (0,29 %) | |||
| Ostali i nepoznato | 59 (1,56 %) | 51 (1,75 %) | 20 (1,18 %) | |||
| Ukupno | 3759 | 2910 | 1688 | |||
| Nacionalnost | 1991. |
| Srbi | 2.484 |
| Muslimani | 1.063 |
| Hrvati | 42 |
| Jugosloveni | 111 |
| ostali | 59 |
| Ukupno | 3.759 |
Stanovništvo po općinama Sreza Kotor Varoš, 1953.[uredi - уреди | uredi kôd]
| Popisno područje | Ukupno | Srbi | Hrvati | Slovenci | Makedonci | Crnogorci | Jugoslaveni neopredijeljeni |
Česi | Poljaci | Rusini – Ukrajinci |
Ostali Sloveni | Ostali nesloveni |
| SREZ KOTOR VAROŠ | 37898 | 25008 | 6485 | 4 | 4 | 10 | 6375 | 2 | – | 2 | – | 8 |
| Kotor Varoš | 4715 | 805 | 2640 | 2 | 3 | 6 | 1253 | 1 | – | 1 | – | 4 |
| Maslovare | 4574 | 3966 | 8 | – | – | – | 600 | – | – | – | – | – |
| Previle | 4576 | 3537 | 696 | – | – | – | 342 | – | – | – | – | 1 |
| Skender Vakuf | 7100 | 6566 | 16 | – | – | – | 518 | – | – | – | – | – |
| Šiprage | 7746 | 6036 | 24 | 1 | 1 | – | 1682 | – | – | – | – | 2 |
| Vrbanjci | 4919 | 1678 | 1728 | 1 | – | 4 | 1505 | 1 | – | 1 | – | 1 |
| Zabrđe | 4268 | 2420 | 1373 | – | – | – | 475 | – | – | – | – | – |
Privreda[uredi - уреди | uredi kôd]
U bivšoj Jugoslaviji Općina Kneževo poznata je po Vazdušnoj banji a.d. Skender Vakuf.
|
Kultura[uredi - уреди | uredi kôd]
Skender Vakuf je bosanski toponim. Potiče od Turske riječi Iskender, od Iskenderije - kraja iz kojeg je Hadži Ali-Dedo došao u Bosnu. Rijeka što teče u blizini Skender Vakufa zove se Ugar. Većinu stanovništva Skender Vakufa činili su Muslimani sve do 1971. godine, kada jugoslavenski projekat naseljavanja pravoslavaca u čaršiju tu skupinu prevata u većinu. U 1950im su naseljavanja krenula sa sela kao Bastaji, Bokani, Borak, Bregovi, Čarići, Ćukovac, Golo Brdo, Imljani, Javorani, Kobilja, Kostići, Mokri Lug, Paunovići, Rađići, Šolaji, Vlatkovići i Živinice.
Na području opstine Skender Vakuf, nalazi se znamenit stećak, kameni spomenik iz srednjovjekovne Bosne. Najpoznatiji je na Vukovoj baštini, nedaleko od grada. Iz 17. i 18. vijeka nalazimo veći broj drvenih crkava, zanimljive lokalne arhitekture. Najpoznatije su one u Javoranima (Sv.Nikole) i u Imljanima (Sv.Ilije), koje je zavod za zaštitu spomenika kulture BiH uknjižio kao kulturnu baštinu. U crkvi Sv.Ilije u Imljanima čuva se vrijedna relikvija, poznata kao đedovski štap, za koju lokalno stanovništvo vjeruje da je štap svetitelja po kome je crkva dobila ime.
Obrazovanje[uredi - уреди | uredi kôd]
U Skender Vakufu/Kneževu postoji jedna osnovna i jedna srednja škola. Poslije srednje škole, učenici nastavljaju obrazovanje u Banjoj Luci.
Sport[uredi - уреди | uredi kôd]
Fudbalski Klub iz Kneževa "Progres", je osnovan u junu 1971 godine.
Slavni ljudi[uredi - уреди | uredi kôd]
Starosjedilačke familije u Skender Vakufu su Imamović, Hadžić, Mušanović, Alibegović, Dedić, Krkić, Šapan, Ćelić.
- Prof. dr. Momir Ćelić je među najpoznatijim elektrotehničarima i matematičarima na Balkanu.
- Ljubomir Vranješ - proslavljeni švedski rukometni reprezentativac
- Željko Kopanja je osnovao Nezavisne Novine.
- Nevenko Vranješ, oficir, doktor pravnih i doktor političkih nauka, univerzitetski profesor.
