Prošek
Prošek
| |
|---|---|
 | |
| Država |  Hrvatska
|
| županija | Splitsko-dalmatinska županija |
Prošek je vrsta slatkastog dalmatinskog desertnog vina, koje se najviše proizvodi i konzumira po južno dalmatinskim otocima.[1]
Najčešće i najdominantnije sorte grožđa od kojih se proizvodi prošek su bijele sorte bogdanuša, maraština i vugava, kojima se dodaju manje količine crnog plavca malog [1](iako to nije pravilo), tako da boje prošeka variraju od jantarno žute do boje meda.
Prošek se proizvodi metodom passito, njena suština je u tome da se obrani grozdovi najprije ostave na suncu oko jedan tjedan - da što više sazriju (smanje procent vode), tek se nakon toga stvaljaju u bačve da fermentiraju.[1] Zbog visokog postotka šećera prošeci na kraju vrenja imaju po najmanje 15% alkohola. I pored toga što se tokom vrenja dobar dio šećera pretvori u alkohol, - prošeci imaju i visoku koncentraciju šećera, čak i više od 120 grama po litri.
Prošek je vino visokog procenta alkohola, između 15 - 16 %, zbog tog je desertno vino), pa se pije kao aperitiv prije jela, ili nakon jela uz kolače, hladne kreme i palačinke.[2]
Po nekima Prošek je pio i car Dioklecijan, - iako to nije ničim potvrđeno, pa je to više u sferi mitologije, ali je sigurno da se prošek po dalmatinskim otocima počeo proizvoditi tokom 19. vijeka, kad se pojavila moda desertnih vina po Evropi.
Hvarski ugostitelj Jurko Dragičević, pronašao je u podumu svog restorana Pinetta u Starom Gradu bocu prošeka iz 1888.[3]
Iako vina Prošek i talijanski Prosecco imaju istu etimologiju, a ona dolazi od talijanske riječi prosecco što znači prosušen [2], ona zapravo nemaju nikakve veze. Talijanski Prosecco je pjenušac i proizvodi se na sasvim drugi način, i od drugog grožđa.[1]
Tokom maja i jula 2013. u jeku priprema za ulazak Hrvatske u Evropsku uniju provedena je velika medijska kampanja u Hvatskoj, o tome da će Evropska unija, zbog zahtjeva Talijana zabraniti hrvatskim proizvođačima upotrebu imena Prošek.[4] Sve to normalno nije imalo nikakve veze za zdravom pameću, već je bio tipični medijski spin da se skrene pažnja javnosti sa stvarnih i realnih problema. Jer se danas proizvode, a još manje izvoze, toliko male količine Prošeka - da se o nekom gubljenju branda doista nemože ni u snu govoriti.
Ono što je paradoksalno, je da su se za socijalizma proizvodile a i izvozile za današnje relacije, zaista respektabilne količine prošeka (u tonama, dok se to danas mjeri u litrama) istina po niskim cijenama, ali je prošek nekadašnjeg Dalmacijavina - Dioklecijan bio doista nekakav brand (istinabog ne bog zna kakav) a današnji mali rascjepkani privatni proizvođači nemaju ni inicijalno slovo od tog termina.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Miquel. „Defining Prošek” (engleski). Vinologue. Arhivirano iz originala na datum 2013-04-03. Pristupljeno 02. 07. 2013.
- ↑ 2,0 2,1 „Prošek Madirazza” (hrvatski). Vina Madirazza. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-28. Pristupljeno 02. 07. 2013.
- ↑ „Dokaz za EU: u Starom Gradu se čuva boca prošeka stara 125 godina” (Hrvatski). Slobodna Dalmacija. Pristupljeno 02. 07. 2013.
- ↑ „Talijani traže od Bruxellesa - stop hrvatskom prošeku” (Hrvatski). Glas Istre. Pristupljeno 02. 07. 2013.
- Defining Prošek Arhivirano 2013-04-03 na Wayback Machine-u (en)