Glagoljica

Historija pisma
srednje brončano doba 19. – 15. v. pne. Kanaansko-feničko 14. v. pne. paleohebrejsko 10. v. pne. aramejsko 9. v. pne. brahmi i indijska 6. v. pne. tibetansko 7. v. kmersko/javansko 9. v. hebrejsko 3. v. pne. sirsko 2. v. pne. nabatejsko 2. v. pne. arapsko 4. v. avestičko 4. - 6. v. grčko 9. v. pne. etruščansko 8. v. pne. latinično 7. v. pne. rune 2. v. ogamsko 4. v. gotsko 4. v. armensko 405. glagoljičko 862. ćirilično 10. v. samaritansko 6. v. pne. iberska 6. v. pne. južnoarapsko 9. v. pne. etiopsko 5. – 6. v. pne.
meroitičko 3. v. pne.
Geneologija

Svoje prvo pismo slovenski narodi su dobili u drugoj polovini 9. veka i to je bila glagoljica (staroslovenski - glagolati - govoriti). U nauci preovladava misljenje da ju je sastavio jedan od slovenskih ucitelja Konstantin (Ciril) u drugoj polovini 9. veka (oko 863. godine), uz pomoc svog brata Metodija. On je tim pismom preveo Bibliju i to na staroslovenski jezik. Glagoljica je sastavljena, po jednoj hipotezi, prema grckom tajnopisu. Prvobitno je imala 40 slova, a posle 38 slova (svako slovo je imalo dvojaku vrednost - glasnovnu i brojnu).

Od spomenika pisanih glagoljicom poznati su: Zografsko jevandjelje, Asemanovo jevandjelje, Sinajski psaltir, Marijinsko jevandjelje (srpskohrvatske provenijencije), Bascanska ploca i Kocev glagoljas (srpskohrvatske provenijencije), Becki listici (hrvatske redakcije), Hrvojev misal. Originalni tekstovi Cirila i Metodija nisu sacuvani, vec samo prepisi tih tekstova s kraja 10. i pocetka 11. veka.

Prvobitna glagoljica je predstavljala tip oble glagoljice sa okruglim slovima. ovom su glagoljicom pisane knjige koje koje su doneli ucenici slovenske brace iz Moravske u Bugarsku, Makedoniju, Rasku, i delimicno u primorsku Hrvatsku i Dalmaciju. U Hrvatskoj je glagoljica ostala vrlo dugo u upotrebi u crkvi, ali se promenila pod uticajem beneventane i gotice, postala ostrija, uglasta, sa izlomljenim linijama i zato se naziva uglasta ili hrvatska glagoljica.

U nekim mestima Dalmacije rimokatolicki svestenici i danas odrzavaju glagoljicu kao slovensko pismo za koje se u 10. veku borio Grgur Ninski.

Glagoljicu su negovali i uporno cuvali narodni svestenici nazvani "glagoljasi", iz otpora prema tudjinskom uticaju preko latinskog pisma u crkvi. Stare hrvatske glagoljske knjige liturgijskog karaktera pisane su svecanom glagoljicom, lepim, uspravnim slovima. Od kraja 14. veka, kada je usla u administraciju, glagoljica je brzopisna, sa mnogo ligatura i abrevijacija (vezanih slova i skracenica). Iako je usla u opstu upotrebu u 14. veku u Hrvatskoj se u istom veku javlja i latinica u spomenicima.