Nacionalni park Fruška gora
| Nacionalni park Fruška Gora | |
|---|---|
IUCN kategorija II (nacionalni park) | |
 | |
| Lokacija | Autonomna pokrajina Vojvodina,  Srbija |
| Najbliži grad | Novi Sad, |
| Koordinate | 45°10′00″N 19°40′00″E / 45.16667°N 19.66667°E |
| Površina | 266,72 km² (103 mi² ) |
| Osnivanje | 1960. god |
| Upravljačko tijelo | Nacionalni park Fruška Gora, Sremska Kamenica |
Nacionalni park Fruška gora se nalazi u Vojvodini, u Srbiji, nedaleko od Novog Sada. Najviši vrhovi su Crveni čot (538 m), Orlovac (512 m) i turistički centar Iriški venac (490 m). Pruža se duž desne obale Dunava, duga 80 km, a široka 15 km. Stvaranje planine počelo u mezozoiku, pre 90 miliona godina; naučnici je nazivaju „ogledalo geološke prošlosti“ – na njoj su pronađene 164 životinjske fosilne vrste, stare oko 123 miliona godina. Fruška gora bogata je šumama hrasta, graba, bukve, lipe i drugog drveća; sa zaštićenih preko 50 biljnih vrsta.
Na planini postoji i više arheoloških nalazišta (neolit, bakarno, bronzano i rimsko doba), kao i stari fruškogorski manastiri (ukupno 17), nastali od kraja 15. do 18. veka, poznati po specifičnoj arhitekturi, bogatim riznicama, bibliotekama i freskama.
Park čini usamljena ostrvska planina u Panonskoj niziji. Prema jugu i severu Fruška gora je jako razuđena planinskim i rečnim tokovima, pri čemu se od glavnog uskog grebena pružaju pojedinačni, bočni grebeni, najčešće sa vrlo strmim padinama. Severna padina Fruške gore je strmija u odnosu na južnu, usled podsecanja Dunava. Takođe, lesna zaravan koja okružuje Frušku goru, manje je širine i moćnosti na severnoj strani, usled pomenutih prilika.
Pašnjaci i plodno zemljište, vinogradi i voćnjaci, ukrašavaju padine i niže delove Fruške gore, dok su površine koje se nalaze visinama iznad 300 metara nadmorske visine pokrivene gustim, listopadnim šumama.
Nacionalni park Fruška Gora proglašen je 1960 godine. Prostire se na dijelovima: grada Novog Sada - opština Petrovaradin, grada Sremske Mitrovice, opština Bačka Palanka, Beočin, Inđija, Irig, Sremski Karlovci i Šid, u okviru 45 katastarskih opština.[1] Središte uprave Nacionalnog parka je u Sremskoj Kamenici. Površina parka je 26.672 ha, od čega je 19.308 hа u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 7.364 hа. Prvi (I) stepen zaštite obuhvata 3%, II stepen 67% и III stepen 30% ukupne površine. [2]
Nacionalni park osnovan je radi:
- održanja stepskih i šumo stepskih staništa
- održanja šumskih staništa
- očuvanja staništa divlje flore
- očuvanja staništa preko 200 vrsta ptica
- očuvanja nalazišta fosila
- očuvanje predjela
- očuvanje rijeke Dunava, izvorišta voda i vlažnih staništa
- očuvanja spomenika i 17 manastira.
Fruška gora je ornitološki dobro istraženo područje. Fauna je raznovrsna, a populacije pojedinih vrsta mjestimično i dalje relativno brojne. Od ukupno zabilježenih vrsta ptica u NP Fruška gora čak 42 su prepoznate kao rane gnijezdarice i gotovo sve naseljavaju šumske ekosisteme. Kasnije, u sezoni (maj mesec) sa gniježđenjem počinju i druge, uglavnom insektivorne vrste među kojima takođe ima dupljašica (siva muharica - Muscicapa striata, Ficedula albicollis). Od navedene 42 vrste 9 se nalazi na crvenoj listi ptica Srbije, 37 vrsta je strogo zaštićeno, a 5 zaštićeno prema nacionalnom zakonodavstvu (Zakon o zaštiti prirode, Zakon o divljači i lovstvu). Izuzev ptica grabljivica i crne rode, većina ostalih vrsta (među kojima preovlađuju strogo zaštićene) prisutne su u svim starijim šumskim kompleksima Fruške gore. [3]
Situacija je sve lošija iz godine u godinu jer se šume intenzivnim gazdovanjem podmlađuju, redovno se sijeku najstarije sastojine bukvi i hrasta što dovodi do nestanka duplji za gnežđenje. U poslednjih 15 godina nestale su dvije gnijezdarice – orao krstaš (Aquila heliaca) i mala muharica (Ficedula parva), dok je Fruška gora jedino područje gde je šarena muharica (Ficedula hypoleuca) zabilježena u periodu razmnožavanja. Na Fruškoj gori se nalazi i jedino gnijezdilište vatroglavog kraljića (Regulus ignicapilla) i sivog sokola (Falco peregrinus) u Vojvodini, a stanište je i za nekoliko parova kritično ugroženog orla kliktaša (Clanga pomarina) i patuljastog orla (Hieraaetus pennatus).
-
Siva muharica (Muscicapa striata) -
Muholovka - dužina 13 cm, raspon krila 22-24 cm, masa 11,8-16 gr.
.jpg)
.jpg)
- ↑ „Zakon o nacionalnim parkovima u Srbiji - Službeni glasnik RS br. 84 od 6.10.2015”. Zakon o nacionalnim parkovima u Srbiji - Službeni glasnik RS br. 84 od 6.10.2015. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Nacionalni park”. Nacionalni park. Arhivirano iz originala na datum 2022-05-16. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Analiza faune ptica, rane gnezdarice Fruške gore”. Analiza faune ptica, rane gnezdarice Fruške gore. Pristupljeno 10.04. 2025.