Male Pijace

Male Pijace
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Severnobanatski
Opština	Kanjiža
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	1811
Gustina stanovništva	34 st./km²
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	77 m
Površina	57,8 km²
Male Pijace Male Pijace na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski kod	24416
Pozivni broj	024
Registarska oznaka	KA

Male Pijace (mađ. Kispiac) je naselje u Srbiji u opštini Kanjiža u Severnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1811 stanovnika.

Historija

Mesto Male Pijace nije prisutno na geografskim kartama izdatim pre 1935. godine. Mesto se nalazi na Telečkoj visoravni (Orompart), na susretu peskovitog zemljišta sa crnicom. Mesto se pjrvo zvalo Kiriška Pijaca (mađ. Körös-piac), a od 1938. Male Pijace (Kispiac).

Značajno arheološko nalazište je otkriveno kraj Kiriša 1964. godine. On datira iz doba seobe naroda.

Naziv mesta

U srednjem veku na ovom raznolikom tlu nalaze se dva sela. Prvo – 1333. – Pusta Ighaz mađ. Pusta Ighaz (mađ. Puszta-Egyház) koje i nakon više decenijske turske vladavine, 1590. godine još uvek ima 22 oporezovanih kuća (kada na primer Senta ima samo 8 kuća). Nešto kasnije se javlja „Vastorok” ili „Vastorka”, a potom je vekovima samo pustoš, sa po kojim zalutalim imenom, koja predanje deformiše, ali se lako mmože pratiti: mađ. Puczai Puszta, Pucsut, Pucs, ili Stara Torina – Salatornja. Biografija drugog starog naziva se takođe lako prati: mađ. Ostorak – Ostora – Ostorka – Ustorka,, a „objašnjenje” se samo nudi u narodnoj etimologiji: toliko je daleko od svega, kao vrh biča (mađ. ostor).

U međuvremenu je istorija izmenila status ovog kraja. Prestaje turska vladavina, a celo ovo područje se orijentiše prema graničarskom Martonošu. Dugi niz godina – sve do nedavnina – deli njegovu sudbinu u dobru i zlu.

Pored srpskih graničarskih porodica koje uživaju određene beneficije – a neki od njih (Eremićevi, Đurišićevi) postaju plemići i stiču posede i kraj Kiriša – sredinom XVII veka naseljavaju se mađarski kolonisti koji rade kao nadničari na imanjima posednika. Grade se salaši, formira se za ovo područje karakterističan salaški region i razvija se tipičan način življenja: leti na salašu, zimi u selu.

Opustošeni kraj se dakle ponovo naseljava: kraj starih ruševina, ili čak od njihovih ostataka, na njihovom mestu dižu se nove zgrade u koje se useljavaju siromašni salašari. Neki od njih stiču male posede, na njima podižu svoje domove.

Kraj koji se označava nazivima: Martonoški salaši, Kiriš, Oštorak, Stara Torina ili Szalatornya, i dalje se naseljava. Godine 1874. gradi se prva škola (na Subotičkom putu), čuvena čarda, u koju zalaze i „bećari” i kraj puteljaka se formiraju nizovi salaša, sa tendencijom koncentracije u naselje.

Početak XX veka

Krajem XIX i početkom XX veka, paralelno sa razvojem robne proizvodnje i dinamičnijim razvojem saobraćaja, dolazi do izražaja pogodan položaj današnjih Malih Pijaca za razmenu robnih viškova okolnih područja koja su se specijalizovala za proizvodnju određenih kultura: žito, kukuruz, vino, voće, stoke i stočnih proizvoda. Ovde se održavaju ogromne pijace koje pođednako posećuju Subotičani, Horgošani, Kanjižani, Oromčani, kasnije i Velebićani, Trešnjevčani, pa čak i Čantavirci. Lokacija pijaca se menja zavisno od materijalnog uticaja pojedinog trgovca ili gostioničara (Ilija, Vereš, Kenjereš, Goldštejn) na opštinske očeve u Martonošu, pa se – zavisno od toga u čijem je regionu, menja i naziv pijace: Goldštejnova, Ilijina itd, ali ostaje činjenica velikih i malih čuvenih pijaca.

Razvoj privredne

Razvoj jedne privredne grane utiče i na druge: podstiče njihov razvoj. Tako se u selu razvija vinogradarstvo, ratarstvo, stočarstvo, ribolov na Kirišu, čija je plitka, ali plahovita voda okretala ogromne točkove sedam vodenica (nazvanih „potyogók”). Domaća radinost, a posebno korparstvo – nasleđeno iz Martonoša – je takođe u punom cvatu. Blizina okolnih naselja je međutim – pored očite koristi – prouzrokovala da se selo nikako nije moglo osamostaliti.

Zaostalost, položaj „bogu iza leđa” nestaje tek pedesetih – šezdesetih godina, zahvaljujući elektrifikaciji, priključnom putu, razvoju školske mreže, amaterske kulturne delatnosti, izgradnji doma zdravlja i doma kulture, jačanju društvenog sektora u poljoprivredi (PK „Bačka” Horgoš). Sve ovo ubedljivo govori o perspektivama kako naselja, tako i njegovih oko 3.800 stanovnika, koji – verno čuvajući svoje tradicije, znaju se otvoriti prema novom, zaslužujući time položaj pažnju i simpatije.

Demografija

U naselju Male Pijace živi 1577 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,8 godina (39,3 kod muškaraca i 42,3 kod žena). U naselju ima 734 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,71.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Mađarima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 2763 1953. 2694 1961. 2539 1971. 2402 1981. 2336 1991. 2144 2144 2002. 2017 1988

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Mađari			1916	96.37%
Srbi			34	1.71%
Jugosloveni			8	0.40%
Makedonci			4	0.20%
Bunjevci			4	0.20%
Hrvati			3	0.15%
Romi			3	0.15%
Rusini			1	0.05%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	1			3
80+	11			36
75-79	22			35
70-74	38			60
65-69	73			61
60-64	78			70
55-59	65			83
50-54	52			64
45-49	82			61
40-44	67			50
35-39	86			73
30-34	71			62
25-29	65			64
20-24	55			54
15-19	58			42
10-14	75			54
5-9	50			60
0-4	55			52
prosek	39.3			42.3

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 784 798 805 824 847 788 734

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 156 212 161 133 47 20 2 3 - - 2.71

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 824 216 541 28 39 - 818

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 86 549 153 30 -

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	614	504	3	-	56	3	9	17	2	8
Ženski	489	432	-	-	19	1	1	16	4	1
Oba	1103	936	3	-	75	4	10	33	6	9
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	1	2	2	1	3	2	-	-	1
Ženski	-	-	2	5	6	1	-	-	1
Oba	1	2	4	6	9	3	-	-	2

Vanjske veze

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)
• Zvanična veb-strana Kanjiže, Male Pijace Arhivirano 2013-02-21 na Wayback Machine-u