Kragujevački partizanski odred
Kragujevački narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred je formiran 20. jula 1941. godine, u selu Grošnici.
Komandant Odreda je bio Radisav Nedeljković Raja, narodni heroj. Prvi politički komesar Odreda je bio Svetozar Dragović Toza, narodni heroj, koga je kasnije na toj funkciji zamenio Vladimir Dedijer.
Odred se brzo naoružao, izvlačeći oružje iz Vojno-tehničkog zavoda u Kragujevcu. U početku odred se sastojao iz od dva bataljona, koji su se nalazili pod istom komandom. Prvi kragujevački bataljon formiran je na teritoriji sreza gružanskog, a imao je 60 boraca. Drugi Kragujevački bataljon formiran je u selu Drači i imao je oko pedeset boraca. Treći kragujevački bataljon formiran je nešto kasnije sa 22 borca. U toku avgusta 1941. godine odred se povećao i imao oko 200 boraca.
Odred je izvršio niz uspešnih akcija na pruzi Beograd-Kragujevac. Značajne akcije predstavljaju borbe u Barama i Ljuljacima na mestu zvanom Dumača, gde je vođena bitka sa kolonom Nemaca i sa dva nemačka tenka. Zatim napadi na glavnu železničku stanicu u Kragujevcu, borbe na drumu Kragujevac-Gornji Milanovac, gde je odred zaustavio Nemce koji su pokušali da prodru u Gornji Milanovac.
Kragujevački NOP odred držao je oslobođenu skoro čitavu teritoriju gružanskog sreza.
U novembru 1941. godine, za vreme Prve neprijateljske ofanzive, pod pritiskom jakih neprijateljskih snaga, Kragujevački odred se povlači, sa oko 400 boraca, u Sandžak. Od boraca Kragujevačkog odreda formiran je Treći (kragujevački) bataljon Prve proleterske udarne brigade.
Neki od boraca Kragujevačkog narodnooslobodilačkog partizanskog odreda koji su odlikovani Ordenom narodnog heroja:
- Svetozar Dragović Toza, prvi politički komesar odreda
- Miloje Milojević, komandir Treće čete
- Radisav Nedeljković Raja, komandant odreda
- Voja Radić, komandir Prve čete
- Momčilo Moma Stanojlović, komandant Trećeg bataljona
- Miodrag Urošević Artem, zamenik komandira čete
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Pregled Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji, Moma Marković, Beograd 1947. godina