Armensko groblje u Džulfi

Jermensko groblje u Džulfi bilo je drevno groblje u blizini grada Džulfe u autonomnoj republici Nahčivan u Azerbejdžanu na kojemu se nalazilo približno 10,000 kamenih grobnih spomenika od kojih je oko 5,000 ostalo neoštećeno do sredine XX vijeka. Nadgrobni spomenici bili su hačkari, jedinstveni jermenski hrišćanski spomenici srednjeg vijeka izrađeni od crvenkastog ili narandžastog kamena slični stećcima. U kasnim 1990-ima, nakon završetka Rata za Nagorno-Karabah, groblje je i dalje bilo na svome mjestu, ali su tada azerbejdžanske vlasti započele sistematsku kampanju uništavanja spomenika.

1648. godine Alexandre de Rhodes opisao je svoju posjetu Jermenskom groblju u Džulfi pobrojavši na njemu oko 10,000 spomenika. Manji broj spomenika spašen je prije uništavanja i danas se nalaze u Jermeniji.

Reakcije[uredi | uredi kod]

Jermenske vlasti i međunarodne organizacije uložile su više protesta osuđujući azerbejdžansku vladu i pozivajući ju da obustavi uništavanje spomenika. 2006. godine Azerbejdžan je onemogućio poslanicima Evropskog parlamenta posjetu lokaciji sa namjerom da se utvrdi stanje u kojem se kulturno naslijeđe nalazi. Vlasti su prozvale poslanike zbog „pristranog i histeričnog pristupa“ slučaju i izjavile da će dozvoliti misiji posjetu jedino ukoliko posjeti i lokacije na teritorijima pod jermenskom okupacijom. 2007. delegacija Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope ponovo je pokušala posjetiti lokaciju sa namjerom da posjeti i Baku, Jerevan, Tbilisi i Nagorno-Karabah (de facto Azerbajdžan, pod kontrolom jermenskih snaga). Vlada Azerbejdžana ovoga je puta uložila prigovor na namjeru misije da uđe na teritoriju Nagorno-Karabaha sa teritorija Jermenije i zatražila da u regiju uđu iz Azerbejdžana. Zbog zatvorene linije razdvajanja i azerbejdžanske potpune zabrane posjera rigiji do eventualne reintegracije, u Nagorno-Karabah se ne može ući iz Azerbejdžana. Jermenska je vlada ovom prilikom dala izjavu kojom osuđuje azerbejdžansku opstrukciju misije izazvanu „jedino namjerom misije da razotkrije uništavanje jermenskih spomenika u Nahčivanu.“ Uz predstavnike evropskih institucija, zabrinutost zbog uništavanja spomenika izrazila je i Vlada Islamske Republike Iran. Lokalitet se nalazi na samoj granici sa Iranom, i vidljiv je sa druge obale rijeke sa koje je snimljena akcija uništavanja spomenika od strane azerbejdžanskih vojnika. U aprilu 2011. američki ambasador u Azerbejdžanu Matthew Bryza je posjetio Nahčivan, ali su ga azerbejdžanske vlasti spriječile da posjeti i Džulfu.