Jelena Bugarska
| Jelena od Bugarske | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | 1310. |
| Datum smrti | 7. novembar 1374. |
| Poreklo | |
| Porodica | |
Jelena Bugarska, poznata kao carica Jelena (oko 1310 — 1374) je bila sestra bugarskog cara Ivana Aleksandra i žena srpskog cara Stefana Dušana.
U Vizantiji je bio zakon da žene ne smeju u muške manastire, ni muški u ženske, ali je car Dušan svojim zakonikom promenio da ovo pravilo ne važi za caricu Jelenu.[1][2] Ona je zajedno s carem ulazila u svetogorske manastire i noćivala u njima. Posle Dušanove smrti je najviše prebivala kao kaluđerica u Menikejskom manastiru, koji je bio muški manastir.[1]
Bila je majka drugog i poslednjeg srpskog cara Uroša Nejakog.
Biografija[uredi | uredi kod]
I žene da ne noćivaju u crkvi, osim gospođa carica i kraljica.[3]
– Dušanov Zakonik član 195.
Jelena je bila ćerka despota Stracimira i Kerace Petrice, rođena oko 1310. godine. Njen brat, Jovan Aleksandar (1331 — 1371), postao je bugarski car 1331. godine, posle državnog udara u kojem su sa vlasti zbačeni Dušanova tetka Ana Neda i njen sin Jovan Stefan (1330 — 1331). Oni su postavljeni na vlast u sklopu mirovnog ugovora, koji su Srbija i Bugarska sklopile, posle bitke kod Velbužda (1330), u kojoj je poginuo bugarski car Mihajlo III Šišman (1323 — 1330), otac Jovana Stefana i bivši muž Ane Nede. Iste godine i Dušan je izvršio državni udar i zbacio sa vlasti svog oca, Stefana Dečanskog (1322 — 1331). Dvojica vladara su sklopila sporazum koji je potvrđen Jeleninom udajom za Dušana, na Uskrs, 19. aprila 1332. godine, a odnosi između dve države su ostali dobri do kraja Dušanovog života.
Danas se smatra da je u braku sa Dušanom imala samo jedno dete, sina Uroša, dok pojedini autori smatraju da su imali i ćerku.
Jelena je bila građanin Venecije 1350. godine i regent Srbije između 1355-1356.
Posle smrti supruga, cara Dušana 1355. godine, Jelena se zakaluđerila kao monahinja Jelisaveta i sa sinom je završila gradnju manastira Matejče kod Kumanova.
Jelenini portreti očuvani su u više mesta (u Beloj crkvi u selu Karanu kod Užica, Sopoćanima, Dečanima, Lesnovu, Ljubotenu, Ohridu i u hramu svete Bogorodice kod Kumanova).
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 Nikola Selaković, Dušanov zakonik i pravni translplanti: uporedno-pravna studija (str. 77)
- ↑ "I žene da ne noćivaju u crkvi, osim gospođa carica i kraljica." (član 195)
- ↑ http://www.dusanov-zakonik.com/
Spoljašnje veze[uredi | uredi kod]
- Mudra Jelena Dušanova („Večernje novosti“, 31. januar 2011)
- Justin Popović: Žitije Jelisavete - Evgenije, Svete carice Jelene Arhivirano 2010-08-20 na Wayback Machine-u
| Vladari Raške | Stefan Nemanja • Stefan • Vukan • Radoslav • Vladislav • Uroš I • Dragutin • Vladislav II • Milutin • Konstantin • Uroš III • Dušan • Uroš V |  |
|---|---|---|
| Vladarke Raške | ||
| Arhiepiskopi | ||
| Susedni vladari | ||
| Susedne vladarke | ||