1 Ceres
1 Ceres .svg){kind=small}
| |
|---|---|
.jpg) Dawn-ove snimke Ceresa
| |
| Otkriće | |
| Otkrio | Giuseppe Piazzi |
| Datum otkrića | 1.1., 1801. |
| Mjesto otkrića | ... |
| Privremena oznaka | A899 OF; 1943 XB |
| Kategorija | glavni asteroidni pojas (obitelj Ceres) |
| Orbitalni elementi Epoha 14. srpnja, 2004. (JD 2453200.5) | |
| Ekscentricitet (e) | 0.080 |
| Velika poluos (a) | 413.949 Gm (2.767 AJ) |
| Perihel (q) | 380.890 Gm (2.546 AJ) |
| Afel (Q) | 447.008 Gm (2.988 AJ) |
| Orbitalni period (P) | 1681.243 d (4.60 a) |
| Prosječna orbitalna brzina |
17.91 km/s |
| Inklinacija (i) | 10.581° |
| Longit. uzl. čvora (Ω) | 80.464° |
| Argument perihela (ω) | 73.947° |
| Srednja anomalija (M) | 0.744° |
| Fizičke osobine | |
| Dimenzije | 959.2×932.6 km |
| Masa | 9.445×1020 kg |
| Gustoća | 2.05 g/cm³ |
| Gravitacija na površini | 0.26 m/s² |
| Brzina oslobađanja | 0.51 km/s |
| Period rotacije | 0.3781 d |
| Spektralna klasa | asteroid G-tipa |
| Apsolutna magnituda | 3.34 |
| Albedo | 0.113 |
| Prosječna površinska temperatura |
~167 K |
1 Ceres (lat. Cerēs; simbol: )[1] je jedina patuljasta planeta koja se nalazi između Sunca i orbite Neptuna. Otkrio ga je Talijan Giuseppe Piazzi u prvoj noći 19. stoljeća - 1.1. 1801, a tokom sljedećih 50 godina Ceres je bio od strane astronoma klasificiran kao peti planet sunčevog sistema. Tek 1851. godine on će biti proglašen asteroidom, ali do nove promene dolazi 2007. godine kada je proglašen patuljastom planetom.
S promjerom od 950 km, Ceres je daleko najveći i najmasivniji asteroid u asteroidnom pojasu.
Ceres je prvotno nazvan Ceres Ferdinandea prema Ceresu, liku iz rimske mitologije, te Ferdinandu III od Sicilije. Kralj Ferdinand se u to vrijeme skrivao u Palermu, nakon francuske okupacije Napulja. Ime "Ferdinandea" nije bilo prihvatljivo ostatku svijeta, pa je ime svedeno na Ceres. Nijemci su neko vrijeme Ceres nazivali imenom Hera.
Talijanski astronom Giuseppe Piazzi otkrio je 1. siječnja 1801 Ceresa sasvim slučajno, dok je tražio zvijezdu Mayer 87. Zvijezdu Piazzi nije uspio pronaći (kasnije se ispostavilo da je katalog s kojim je Piazzi tada radio imao grešku), no zato je u blizini pronašao točkasti objekt koji je polako klizio nebom. Piazzi je isprva pomislio da je pronašao novi komet.
Piazzi je, nakon otkrića, pratio Ceresa do 11. veljače 1801., kada je morao stati s radom zbog bolesti. Kako Piazzi nikome nije rekao za svoje otkriće, Ceres je, tijekom konjunkcije (prolaska iza Sunca), izgubljen. Da bi ponovno pronašli asteroid, matematičar Carl Friedrich Gauss je razvio metodu izračuna orbite iz 3 promatranja, što je bilo dovoljno da ga Baron Franz Xaver von Zach i Heinrich W. M. Olbers kasnije ponovno pronađu.
Johann Elert Bode je vjerovao da je Ceres "planet koji nedostaje" između Marsa i Jupitera u njegovom modelu sunčevog sustava. No, Ceres se pokazao manjim od očekivanja, premalim da bi mu se vidio disk u teleskopu, pa je William Herschel skovao naziv asteroid (zvjezdolik) za ovu novu klasu objekata.
Ceres je jedina patuljasta planeta u asteroidnom pojasu između Marsa i Jupitera. No, Ceres ipak nije jedina patuljasta planeta, jer su u Kuiperovom pojasu otkrivena mnoga tijela veća od Ceresa, uključujući 28978 Ixion, 50000 Quaoar, 90482 Orcus, nedavno otkriveni 2003 UB313, te 90377 Sedna.
Ceres je jedini objekt u asteroidnom pojasu koji je dovoljno velik da ga vlastita gravitacija dovede u približno sferni oblik. Drugi veliki asteroidi asteroidnog pojasa, kao npr 3 Juno i 4 Vesta su izrazito ne-sferni.
Masa Ceresa je 9.45±0.04 x 1020 kg, što je još uvijek samo 4% mase Mjeseca. Postoje indicije da je površina Ceresa dovoljno topla da podrži postojanje slabe atmosfere, te da se na površini može naći i inje.
Ceres je ujedno i glavni asteroid u asteroidnoj obitelji Ceres.
Okultacija jedne zvijezde Ceresom 13. studenog 1984., promatrana je iz Meksika, Floride i s Kariba.
Svemirski teleskop Hubble (HST) snimio je Ceresa 2001. godine. Iako su slike relativno niske rezolucije, pokazuju da je astroid sfernog oblika. Na slici se razlučuje i tamna mrlja, za koju se pretpostavlja da je krater, koji je nazvan Piazzi.
Ceres je tijekom 2004. promatran i s teleskopom Keck. Uz pomoć adaptivne optike, postignuta je rezolucija od 50 km/pixel, čime su nadmašeni rezultati HST-a. Na ovim se slikama razlučuju 2 velika tamna područja, za koje se vjeruje da su udarni krateri. Veća mrlja ima nešto svjetlije središte. Krater Piazzi nije bio vidljiv na slikama Keck-a.
NASA je u rujnu 2007. prema asteroidima Ceres i Vesta lansirala letjelicu Dawn. Dawn će prvi dio misije provesti u orbiti oko Veste, da bi oko 2015. stigla do Ceresa.
Kemijski element Cerij (atomski broj 58), kojeg su 1803 nezavisno otkrili Jöns Jakob Berzelius i Martin Heinrich Klaproth, nazvan je po asteroidu Ceresu.
- James L. Hilton, U.S. Naval Observatory Ephemerides of the Largest Asteroids (1999) Arhivirano 2006-09-03 na Wayback Machine-u
- E. V. Pitjeva, Estimations of Masses of the Largest Asteroids and the Main Asteroid Belt From Ranging to Planets, Mars Orbiters And Landers (2004)
1 Ceres | 2 Pallas | …
- ↑ JPL/NASA (2015-04-22). „What is a Dwarf Planet?”. Jet Propulsion Laboratory. Pristupljeno 2022-01-19.