Albanska spomenica
| Albanska spomenica | |
|---|---|
dodeljuje .svg){kind=small} Kraljevina Jugoslavija | |
| Tip | 
|
| Statistika | |
| Ustanovljen | 5. april 1920. |
| Prva nagrada | 1920. |
Medalja za spomen na povlačenje srpske vojske preko Albanije odnosno Albanska spomenica je jednostepeno državno vojno i civilno odlikovanje koje su stekli svi pripadnici srpske vojske koji su se povlačili preko Albanije u zimu 1915/1916. ustanovljena je 5. aprila 1920. godine ukazom prestolonaslednika princa-regenta Aleksandra I Karađorđevića u tada već novoj državi Kraljevini Srba, Hravata i Slovenaca. Na aversu se nalazi levi profil vrhovnog komandanta Srpske vojske regenta Aleksandra I, a oko njega stoji kružni natpis „svojim ratnim drugovima Aleksandar“, oko natpisa se nalazi lovorov venac i srebrni dvoglavi orao sa krunom, a na reversu je natpis „za vernost otadžbini“. Medalja je nošena o svetlo zelenoj traci sa crnim prugama uz ivicu. Medalja za spomen je počasno odlikovanje nižeg ranga, ali ima svoju istorijsku težinu, jer se dodeljuje o godišnjicama i jubilejima svim usčesnicima nekog događaja.
Posle pobede srpske vojske u Kolubarskoj bici, decembra 1914. na srpskom frontu do početka jeseni 1915. zavladalo je zatišje. Međutim, pod komandom feldmaršala Augusta Makenzena, austougarska balkanska armija i 11. nemačka armija od oko 500.000 vojnika, 10 eskadrila aviona i sa brojnom rečnom flotilom na Dunavu i Savi, pokrenule su 6. oktobra 1915. najveću ofanzivu na Kraljevinu Srbiju. Do 15. oktobra 1915, uprkos krajnjem požrtvovanju srpske vojske, austrougarska balkanska vojska pravcem preko reke Save i Drine, i 11. nemačka armija preko Dunava zauzele su Beograd, Smederevo, Požarevac i Golubac i stvorile širi mostobran južno od Save i Dunava, nateravši srpske trupe na povlačenje prema južnoj Srbiji. Tog istog dana, 15. oktobra 1915. bez objave rata, dve bugarske kompletne armije. Potisnule su slabe srpske jedinice, prodrle u dolinu Južne Morave kod Vranja i do 22. oktobra 1915. zauzele Kumanovo, Štip, Skoplje, prekinule moravsko-vardarsku komunikaciju i onemogućile povlačenje srpske vojske prema grčkoj granici i Solunu. Druga polovina oktobra i početak novembra protekli su u povlačenju srpske vojske prema jugu. Srpska vojska i izbeglice se nalaze u bezizlaznoj situaciji na Kosovu i Metohiji. Put prema Solunu je presečen. Austrugarska vojska sa severozapada, nemačka vojska sa severa i bugarska armija sa juga i istoka napreduju prema Kosovu sa jedinim ciljem da unište Srpsku vojsku u rasulu. Jedini put Srpskoj vojsci i izbeglicima prema saveznicima i jadranskoj obali vodio je preko albanskih planina. Srpska vojska sa izbeglim narodom kreće u povlačenje preko Albanije i Crne Gore u zimu 1915. pod strašnom hladnoćom, snegom zavejanim putevima u opštem rasulu na temperaturi 25 °C ispod nule. Vojsku u rasulu i izbegli narod izmoren glađu i hladnoćom napadaju albanski razbojnici.
- Fotografije Albanske spomenice
- Medalja za spomen na povlačenje srpske vojske preko Albanije 1915. Arhivirano 2010-11-29 na Wayback Machine-u
- Istorija srpskih odlikovanja Arhivirano 2011-01-08 na Wayback Machine-u
