1400-e

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek
Decenije: 1370-e 1380-e 1390-e – 1400-e – 1410-e 1420-e 1430-e
Godine: 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409
Kategorije: Rođenja – Smrti – Arhitektura
Nastanci – Prestanci

1400-e su decenija koja je počela 1. januara 1400. i završila 31. decembra 1409.

Događaji[uredi | uredi kod]

Hrvatska[uredi | uredi kod]

1400
1401
  • 14. 2. - Dogovoreno primirje između plemića i pučana u Splitu.
  • 28. 4. - Ugarsko-hrvatski kralj Žigmund zarobljen od plemstva u Budimu i zatvoren u Višegradu; postavljena privremena vlada palatina Detrika Bubeka (pretendenti na presto su Ladislav Napuljski, austrijski vojvoda Vilhelm i poljski kralj Vladislav II).
  • 11. 6. - Pristalice poljskog kralja Vladislava II ga proglasili za ugarskog kralja.
  • jun - Vojvoda Hrvoje Vukčić poziva dalmatinske gradove da priznaju Ladislava Napuljskog (i kralj Stjepan Ostoja je došao pod Knin) - Zadar prvi pristaje; Split otvoreno odbija tako da dolazi do rata sa Hrvojem oko Omiša (Hrvoju pomaže cetinski knez i šurjak Ivaniš Nelipić).
  • kolovoz - Hrvatski ban Nikola II. Gorjanski izdejstvovao Žigmundov povratak na prijestol (uz pomoć kraljevog brata Vaclava IV i drugih pristalica).
  • septembar? - Kralj Žigmund se verio 9-godišnjom Barbarom, kćerkom Hermana II. Celjskog.
  • 29. 10. - Sabor u Papi, izglađene Žigmundove nesuglasice sa ugarskim barunima i prelatima.
  • listopad-prosinac - Splićani uzeli Omiš Hrvoju, a Nelipić uzeo Klis, kao i selo Radošić od Trogirana.
  • Korčula: usled sukoba između domaćeg vijeća i Đurđevog vikara Marinče Miroševića, Đurđe donosi odluku da se vikar mjenja svake godine (Korčulani u novembru odbijaju da prime bilo kog Đ. vikara).
1402
  • veljača - Bansku čast u Hrvatskoj dobijaju vranski prior Emerik Bubek i zagrebački biskup Eberhard.
  • 3. 3. - Češki kralj Vaclav IV izdaje povelju hrvatskom banu Nikoli Gorjanskom kojom njegove posjede stavlja pod zaštitu Svetog Rimskog Carstva (jer je pomogao Žigmundovoj restauraciji u Ugarskoj).
  • 12. 4. - Banovi Bubek i Eberhard u Dubrovniku dobili ponovljenu prisegu vjernosti kralju Žigmundu (što izaziva nezadovoljstvo bosanskog kralja Stjepana Ostoje i vojvode Hrvoja).
  • 26. 4. - Banovi u Splitu, koji takođe priseže Žigmundu.
  • april - Na Korčuli primili Balšićevog vikara Miroševića; poslednji put se pominje još 9. 7., nakon čega su knezovi domaći ljudi.
  • 13. 5. - Poslanici Trogira i Šibenika u Sinju kod vojvode Hrvoja i kneza Ivana Nelipića, zastupnika Bosne u Hrvatskoj i Dalmaciji) - prihvataju kralja Ostoju za gospodara.
  • maj? - Hrvatski ban Nikola Gorjanski postavljen za ugarskog palatina (nadora).
  • 15. 6. - Kralj Ostoja u gradu Viseć na Cetini potvrdio povelje Trogiru i Šibeniku.
  • 17. 6. - Povelja kralja Ladislava Napuljskog: za svog namesnika u ugarskim zemljama postavlja Lodovika Aldemariska (sicilijanski maršal i zapovednik napuljske mornarice) - u srpnju kreće za Dalmaciju.
  • ljeto - Banovi Bubek i Eberhard preoteli Hrvoju dubičku županiju.
  • kolovoz - Knez Nikola Frankapan traži od Mletaka zaštitu od napuljskih brodova.
  • 27. 8. - Zadarsko vijeće primilo Ladislavljevog namjesnika Aldemariska u grad.
  • 6. 9. - Aldemarisko krenuo iz Zadra na Vranu - višetjedna opsada.
  • 14. 9. - Sabor u Požunu (Bratislavi) - kralj Žigmund predstavlja svog nećaka Albrehta IV Habsburga kao svog naslednika, ako ne bi imao muškog potomka; tri dana kasnije ga postavlja za gubernatora Ugarske. Ubrzo nakon sabora izbija pobuna u zemlji.
  • 11. 10. - Vrana se predala napuljskom vojskovođi Aldemarisku (vranski prior i ban Emerik Bubek se odmetnuo od kralja Žigmunda).
  • 20. 10. - Aldemarisko osvojio tvrđavu Ljuba kod Nina.
  • 25. 10. - Aldemarisko primljen u Splitu.
  • 10. 11. - Dubrovčani izgnali kancelara Novaka sa Mljeta, jer se pripremao za doček Ladislavljevih lađa i isticanje papinske umjesto dubrovačke zastave.
  • 19. 11. - Šibenik prima Aldemariska (i Ladislava za kralja).
  • 25. 11. - Trogir prima Aldemariska.
1403
+ Žigmund imenuje dva nova bana za Hrvatsku - Ladislav od Grđevca i Pavao Bisen (Emerik Bubek i zagrebački biskup Eberhard su među odmetnicima) - Bisen skoro odmah zarobljen.
  • 4. 4. - Sabor Ladislavljevih pristaša u Slatini (Slavonija) - borbe se nastavljaju.
  • 18. 4. - Papa Bonifacije IX svrgao splitskog nadbiskupa i Žigmundovog pristašu Andriju a postavio Pelegrina od Aragonije.
  • 24. 5. - Sabor Ladislavljevih pristaša u Požegi.
  • 26. 6. - Kralj Ladislav darovao Novigrad zadarskoj općini (pripadao Kurjakovićima).
  • 9-10. 7. - U Zadar stiže 12 brodova Ladislavljeve prethodnice i vojvoda Hrvoje.
  • 19. 7. - Ladislav Napuljski stigao u Zadar, sa papskim legatom Angelom Acciaiolijem.
  • 5. 8. - Ladislav okrunjen u Zadru, bez krune Sv. Stjepana.
  • 29. 8. - Kotor priznaje Ladislava.
  • 8. 10. - Žigmund proglašava amnestiju za odmetnike koji bi mu se pokorili u određenom roku (pristaju npr. Kanižaji i Bubeki).
  • ca. 20. 10. - Odlazeći kralj Ladislav imenovao vojvodu Hrvoja za svog vicekralja u Dalmaciji i Hrvatskoj, darovao mu Split, Brač, Hvar i Korčulu.
  • 4-6. 11. - Kralj Žigmund oduzima imanja odmetnicima i deli ih pristašama (glavni dobitnik ban Ladislav od Grđevca).
1404
  • veljača? - Žitelji Raba izabrali Nikolu Frankapana, sada pomirenog sa Žigmundom, za kneza.
1405
1406
1407
  • veljača - Sudac Benedikt de Acciaioli poslat od kralja Ladislava da razriješi spor Zadra i Raba oko Novalje na Pagu (izgleda u korist Zadra).
  • 23. 3. - Kralj Ladislav Napuljski "poklonio" Skradin i Ostrovicu Sandalju Hraniću.
  • 9. 11. - Papa Gregorije XII u Sijeni izdao proglas kojim poziva kršćanski svijet na križarsku vojnu i da pomaže ugarskog kralja Žigmunda u ratu na "Turke, Arijane, Manikeje i druge nevjernike u kraljevinama i stranama konstantinopoljskim, u Vlaškoj, Ugarskoj, Bosni, Dalmaciji, Hrvatskoj, Rami, Srbiji, Galiciji, Vladimiriji, Kumaniji i Bugarskoj".
  • prosinac - Kralj Žigmund u Koprivnici i Čakovcu (priprema pohoda na Bosnu 1408).
+ Mletačka Republika odbija savez sa Bosancima.
1408
  • kolovoz - Nikola Frankapan, Žigmundov saveznik, zauzeo Rab.
  • 13. 11. - Žigmund izdao povelju cetinskom knezu Ivanišu Nelipiću, koji mu se nedavno pokorio.
  • prvih dana prosinca - Izaslanik Ladislava Napuljskog stigao u Veneciju kako bi pregovarao o ustupanju Dalmacije (cjenjkanje kreće od 300.000 dukata).
  • 12. 12. - Ugarski kralj Žigmund osnovao viteški Red Zmaja sa 21 članom (među kojima despot Stefan, Herman Celjski, palatin Nikola Gorjanski sa bratom, Pipo Spano, mačvanski ban Ivan Morović, Karlo i Ivan Krbavski, naknadno i Hrvoje Vukčić).
  • decembar - Žigmundu se pokorio Hrvoje Vukčić, njegov glavni protivnik u Bosni i Hrvatskoj i pristalica Ladislava Napuljskog - potvrđena mu većina titula i poseda.
1409
  • siječanj? - Krbavski knez Karlo Kurjaković imenovan banom Hrvatske i Dalmacije[3].
  • veljača - Trogir, Šibenik i Nin prešli od Ladislava Žigmundu (zbog čega na pregovorima u Veneciji pada cijena Dalmaciji).
  • ca. 21. 5. - Napuljska flota (Aldemarisko) stigla do Hvara gdje su zarobili neke građane, zatim nastavljaju prema Zadru (zbog ovoga su ratne pripreme u Dalmaciji).
  • 7. 7. - Aldemariskova flota kod Cavtata, plijeni dubrovački kotar.
  • 9. 7. - Ladislav Napuljski prodao Mletačkoj Republici svoja prava i posede u Dalmaciji (Zadar, Novigrad, Vrana, otok Pag) za 100.000 dukata; u Zadru krajem mjeseca došlo do pobune zbog predaje.
  • 13. 7. - Dubrovački pomorski vojvoda Andrija Vučić porazio Aldemariskovu flotu između Stonskog rata i Korčule.
  • 2. 8. - Ugarsko-hrvatski kralj Žigmund prijeti Mletačkoj općini da će povesti vojsku u Dalmaciju.
  • rujan - Rab i Nin se predali Mlecima (rapska tvrđava uzeta silom od Nikole Frankapana); ubrzo zatim se pokoravaju Cres i Osor (Lošinj); potplaćena straža u šibenskim kulama.
  • listopad, koncem - Započela trogodišnja mletačka opsada Šibenika, nakon što im se grad odbio predati.
  • Cvitko Toličnić od Rame Hrvojev knez u Splitu.


Bosna[uredi | uredi kod]

1400
  • 9. 3. - U Dubrovniku otkrivena zavera plemića, dva brata Zamanje i dva Bodače, koji su uz pomoć pučana i nekih humskih knezova pokušali da osvoje vlast (biće pogubljeni)[1].
  • proleće - U Bosni borave turski pregovarači[1].
  • 8. 12. - Bosanski kralj Stjepan Ostoja dao Hrvoju Vukčiću i njegovom sinu Balši Livno sa župom[1].
1401
  • Bosanski kralj Stjepan Ostoja zahtevao od Dubrovnika da istakne bosansku zastavu umesto ugarske - odbijanje dovodi do napetosti na granici.
  • Stjepanu Ostoji se rodio prvenac (Stjepan Ostojić?)[4].
1402
1403
1404
  • 15. 1. - Dubrovački poslanici u Zvečaju sklapaju savez sa Hrvojem Vukčićem protiv kralja Stjepana Ostoje, u korist Pavla Radišića.
  • ožujak, početkom - Privremeno izmirenje kralja Ostoje i vojvode Hrvoja.
  • travanj, početkom - Zbor bosanske gospode u Visokom - bez odluke o povratku primorja (Kurilo - Ston) Dubrovniku, a što je uslov za mir.
  • 6. 4. - Kralj Žigmund zabranio, pod pretnjom smrtne kazne, primanje pisama od Svete stolice (Bonifacija IX) - opadanje pobune.
  • lipanj, početkom - Zbor bosanske gospode u Visokom - zbačen kralj Stjepan Ostoja, postavljen Tvrtko II, sin Tvrtka I (zavisi od vojvode Hrvoja i od Sandalja Hranića).
    • Ostoja beži u Budim kod kralja Žigmunda - ovaj šalje mačvanskog bana Ivana Morovića, koji upada u Bosnu i postavlja ugarsku posadu u Bobovac, gde će se nalaziti i Ostoja (tu su i braća Radivojevići).
    • Stradao Radič Sanković, posede mu uzeo Sandalj Hranić (1405. dobio i njegovu palaču u Dubrovniku).
  • 3. 8. - Mletačka opština imenuje Tvrtka II svojim građaninom.
  • Hrvoje Vukčić izgradio Jajce.
  • približno - Nastao Hrvojev misal.
1405
  • 24. 6. - U Trstivnici sklopljen mir između Bosne i Dubrovnika, kojem je vraćeno Primorje.
  • 3. 7. - Dubrovnik imenuje braću Sandalja i Vukca Hranića i njihovu djecu vlastelima i vijećnicima svoje općine (dobijaju i palatu u gradu).
  • septembar? - Kralj Žigmund u pohodu na Bosnu:
    • zapadna Žigmundova vojska (ban Pavle Bisen de Ezdege) privremeno zauzela Bihać od hercega Hrvoja.
    • istočna vojska (mačvanski ban Ivan Morović) poharala Usoru i zauzela tvrđavu Srebrenik (ostavljena posada - Nikola od Goražde i Ladislav Silagji).
  • 22. 9. - Dubrovačka Republika imenovala Tvrtka II svojim vlastelinom i vijećnikom i darovala mu kuću (ranije Ostojinu).
1406
1407
  • jun - Pokušaj turskog posredovanja između Bosne i Ugarske.
  • kolovoz - Žigmundov upad u Usoru, sa Šćiborom Šćiborićem, dopire do pred Bobovac (u kome Pipo Spano sedi od prošle godine); istovremeno druga vojska ide dolinom Vrbasa - prolazan uspeh, Žigmund se razboleo, najesen napušta Bosnu.
  • decembar - Mletačka Republika odbija savez sa Bosancima.
  • Prvi pomen Višegrada (tj. Pavlovine, po porodici Pavlovići).
1408
  • maj - Ugarsko-hrvatski kralj Žigmund prešao preko Save u Bosnu, utvrdio se kod Dobora.
  • septembar - Kralj Žigmund upao u Usoru, zauzeo tvrđavu Dobor te pogubio 126 bosanskih vlastelina[5] (krupni vlastelini - Vukčić, Hranić, Radenović - su na sigurnom).
  • decembar - Žigmundu se pokorio Hrvoje Vukčić, njegov glavni protivnik u Bosni i Hrvatskoj i pristalica Ladislava Napuljskog - potvrđena mu većina titula i poseda.
  • 28. 12. - Reaktivirani bivši kralj Sjepan Ostoja nagradio verne Radivojeviće (Omiš, Posušje, Imotski itd.), što izaziva Hrvojevo neprijateljstvo.
1409
  • proleće-jesen - Građanski rat u Bosni: Hrvoje Vukčić, s osloncem na Ugarsku, protiv novog kralja Stjepana Ostoje, braće Radivojevića i Sandalja Hranića, koji se oslanjaju na Turke.
    • Hrvoje uzeo neke posede Radivojevićima (npr. Drijeva); takođe i oblast na istoku Bosne (Srebrenik, Srebrenica, Kušlat, podigao nove gradove Brodar i Susjed).
  • decembar - Sporazum Dubrovnika i bosanskog kralja Ostoje o međusobnim povlasticama.


Srbija i Zeta[uredi | uredi kod]

1400
  • novembar? - Venecija šalje pojačanje u Skadar i Drivast, u čijoj okolini od prošle godine traje pobuna (pokosila ih epidemija sledećeg leta).
1401
  • februar - Mletački Senat obustavlja isplatu godišnje provizije Đurđu II Balšiću, smatrajući ga za glavnog vinovnika pobune koja traje od 1399 (pregovori traju godinu dana).
1402
  • proleće - Bajazit vratio neke teritorije Brankovićima, koje su pripadale Stefanu Lazareviću.
  • proleće - Mlečani nastavljaju isplatu godišnje provizije Đurđu Balšiću, za šta ovaj plaća so koju su opljačkali njegovi seljaci u Skadru od 1399 (smirivanje pobune u tom kraju, prestali i turski upadi).
  • maj - Braća Dukađin, Pavle i Tanuš Mali, ušli u mletačku službu u Skadru (sledeće godine i Đorđe Dukađin).
  • 20. 7. (ili 28.?) - Bitka kod Angore - Tamerlan potukao i zarobio Bajazita I, osmanskog sultana.
  • avgust - Stefan je u Carigradu od cara Jovana VII dobio titulu despota i verio se Helenom Gattilusio (kćerka Francesca, gospodara Lezbosa).
    • Đurađ Branković nakratko zatvoren u Carigradu, zbog veza sa Sulejmanom, protiv despota Stefana.
    • Turski vojvoda Saridža uništio jedan srpski odred kod Črnomena.
  • septembar - Stefan i Vuk Lazarević stigli brodom u Bar kod zeta Đurđa II Balšića.
  • 21. 11. - Gračanička bitka, pobeda Stefana i Vuka Lazarevića nad Đurđem Brankovićem, potpomognutim od snaga Sulejman Čelebija (kesar Uglješa prešao na Stefanovu stranu); Vukov kontigent razbijen; ubrzo posle bitke dolazi do razlaza između Stefana i Vuka.
  • Mlečani pogubili Konstantina Balšića (turski vazal u srednjoj Albaniji), nasleđuje ga Stefan Balšić (Stefan de Maramonte); Nikita Topija dograbio Kroju i Skuriju kod Drača.
  • Monahinja Jefimija izvezla Pohvalu knezu Lazaru.
1403
  • april - Umro Đurađ II Balšić, vladar dijela Zete, nasljeđuje ga sin Balša III (koji je takođe i sestrić despota Stefana).
  • jun - Mlečanima se priklonila tri brata Dušmana, Goran(in), Damjan i Nenad, gospodari Malog Pilota (severoistočno od Skadra).
  • Prvi put se spominju braća Đuraševići, vojvoda Đurađ i brat Lješ (Aleksa) (napadaju zemlje starog porodičnog neprijatelja Sandalja Hranića, na poziv Dubrovčana).
1404
Beograd
1405
Ljubostinja
1406
1407
1408
  • 6. 6. - Prvi skadarski rat: Nikita Topija pregovara u ime Balšića sa Mlečanima u okolini Drača - Mlečanima bi ostali Bar i Ulcinj, a Balši III da se vrati Budva sa Lušticom, solanama i Paštrovićima (ne sprovodi se).
  • 12. 12. - Ugarski kralj Žigmund osnovao viteški Red Zmaja sa 21 članom (među kojima despot Stefan, Herman Celjski, palatin Nikola Gorjanski sa bratom, Pipo Spano, mačvanski ban Ivan Morović, Karlo i Ivan Krbavski, naknadno i Hrvoje Vukčić).
1409
  • januar - Vuk Lazarević upada u Srbiju sa Evrenos-begom.
  • proleće - Novi upad u Srbiju mlađeg Lazarevića i Turaka, sada sa Đurđem Brankovićem - do jeseni stižu blizu Beograda, Despot Stefan mora odvojiti Vuku jug države sa Kruševcem.
  • jun - Mletačka republika postigla mir sa Sulejman Čelebijem - priznati posedi u Zeti, Mlečani se kasnije učvršćuju i u Zabojani.
  • krajem jula - Jelena Balšić stigla u Veneciju na pregovore.
  • 24. 10. - Jelena Balšić u Mlecima sklopila sporazum - mir na godinu dana, teritorijalno stanje s početka godine (u Zetu se vratila u decembru).
  • 12. 11. - Mletački Senat poručuje svom skadarskom knezu da zadrži Zabojanu, bez obzira na sporazum sa Jelenom Balšić.
  • U jednom dubrovačkom dokumentu prvi put se pominje Čačak.
  • Moguće vreme nastanka književnog dela Slovo ljubve (despot Stefan).


Izvori[uredi | uredi kod]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 V. Ćorović, Historija Bosne, str. 203-4
  2. ↑ V. Ćorović, Historija Bosne, str. 216
  3. ↑ V. Klaić
  4. ↑ V. Ćorović, Historija Bosne, str. 204
  5. ↑ V. Klaić tvrdi da je Tvrtko II odveden u Budim
  6. ↑ Sveta loza Brankovića, Ž. Fajfrić
  7. ↑ Sveta loza kneza Lazara, Željko Fajfrić, rastko.rs



Commons-logo.svg
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1400-e&oldid=41238833