Tvrđava Jezerski
44°58′44.9″N 16°05′54.8″E / 44.979139°N 16.098556°E Tvrđava Jezerski nastala je u periodu Srednjeg vijeka na području općine Bosanska Krupa, Bosna i Hercegovina. Tvrđava je proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
Nalazi se na strmoj kosi pored naselja Jezerski.[1][2]
Prvi spomen grada pod nazivom Castrum Hiesera u historijskim izvorima potječe iz 1278. godine. Tek u XVI vijeku navodi se da se nalazi u Zagrebačkoj županiji, u posjedu plemića Stjepana Nemčića (zvani Jezerski i Svičovići). U tvrđavi bila je župna crkva Sv. Kuzme i Damjana u biskupiji kninskoj.
Osmanlije, pod vodstvom Ferhat-paša Sokolovića osvojile su Cazin, Bužim i Jezerski 1576. Gradskom posadom zapovijedao je dizdar. Padom Castruma Hiesera pod osmanlijsku vlast, Nemčići su se preselili u Križevačku županiju, gdje i danas žive njihovi potomci. Ugledavši se na njih, veliki broj porodica iz ovog mjesta se raselio, ali je većina ostala na svojim historijskim posjedima i prihvatila islam.
Godine 1687.godine hrvatski krajišnici spalili su grad Jezerski i grad Stinu. U dokumentima je zabilježeno da je dizdar 1730. godine bio Mehmed-aga.
Po službeom popisu u gradu bila su 1833.godine 2 topa, a po austrijskom izvještaju iz 1834. godine, 4 topa. Grad bio je u sastavu Krupske kapetanije. Napušten je 1838.godine.[1][3]
Srednjovjekovni grad Jezerski spada u najjednostavnije i najmanje gradove u Pounju. Ostaci starog utvrđenja posjeduju unutrašnju okruglu kulu visoku više od 20 metara, koja je ozidana debelim zidom i vanjsku kamenu ogradu ili bedem visok 4 metra s velikim vratima. Na vanjskoj, isturenoj oplati kule, na visini 1,4 m iznad temelja, nalazi se ukrasna traka. Vanjski promjer kule je 8 m i debljine zidova 1.8 m. Uz kulu je sagrađen mali obor kvadratne osnove, dužine stranica od oko 14 m. Od obora su sačuvana 3 fragmenta zida sa puškarnicama. Mnogi elementi imaju sličnosti sa dijelovima unutrašnjeg utvrđenja u srednjovjekovnom gradu Bužimu (istovjetan način gradnje i oblik kule, koncepcija rasporeda spratova u kulama, oblici puškarnica i artiljerijskih otvora).
Jezerski je utvrđen vanjskim bedemom dimenzija 55x30 m koji su podigle Osmanlije. Unutar bedema nalaze se [džamija] i jedna stara zgrada. Tačan datum izgradnje džamije nije poznat, ali se predpostavlja da je iz 19. vijeka. Vanjski gabariti su cca 7.80x9.50 m+2x7.80 m (trijem) sa korisnom površinom cca 94 m2. Džamija je pokrivena strmim četverovodnim krovom iz čijeg središta izlazi drvena munara. Krovna konstrukcija je drvena, a kao pokrov je primijenjen dvostruko falcovani crijep. Džamije je u dosta lošem stanju i van funkcije je od 1992. godine.
U toku 2016. izvršeni su prvi radovi na obnovi tvrđave, džamije i Crnića kuće.[1][4]
- Ćiro Truhelka, Naši gradovi. Naklada knjižare J. Studnička i dr. Sarajevo, 1904.
- Hamdija Kreševljaković, Prilozi povijesti bosanskih gradova pod turskom upravom. Prilozi za orijentalnu filologiju i istoriju jugoslovenskih naroda pod turskom vladavinom, br.II, Sarajevo, 1952.
- Hamdija Kreševljaković, Naše starine 1953 - Stari bosanski gradovi
- Marko Vego, Naselja srednjovjekovne bosanske države. Svjetlost, Sarajevo 1957.
- Marko Popović, Srednjovjekovne tvrđave u Bosni i Hercegovini. Zbornik za istoriju Bosne i Hercegovine 1, Srpska akademija nauka i umetnosti. Beograd 1995, 33-55.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Tvrđava Jezerski”. Komisija za nacionalne spomenike. Arhivirano iz originala na datum 2020-06-08. Pristupljeno 12. 5. 2017.
- ↑ „Posjetili smo zbog Vas Jezerski kod Bosanske Krupe”. reprezent.ba. Pristupljeno 12. 5. 2017.
- ↑ „Restauracijom starog grada Jezerski, Bosanska Krupa daje novi biser turističkoj ponudi USK”. Krupljani.ba. Arhivirano iz originala na datum 2020-06-08. Pristupljeno 12. 5. 2017.
- ↑ „Jezerski”. kulturnonaslijedjeusk.com. Pristupljeno 12. 5. 2017.[mrtav link]
