Tatula

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Tatula
Naučna klasifikacija
Carstvo: Plantae
Red: Solanales
Porodica: Solanaceae
Rod: Datura
Vrsta: D. stramonium
Datura stramonium

Tatula (lat. Datura stramonium) je jednogodišnja biljka iz familije pomoćnica (Solanaceae), poznata po širokom spektru dejstva na ljudski organizam. Sadrži atropin, hioscijamin i skopolamin, koji deluju kao delirijanti, ili antiholinergici. Tatula je, usred predoziranja, uzročnik smrti uživaoca njene droge.

Istorijat

[uredi | uredi kod]

U istoriji čovečanstva mali je broj biljaka izazivao toliko interesovanje kao tatula. Veruje se da potiče sa Bliskog Istoka, ali se smatra i da je domovina tatule jug Rusije, i to Kavkaz i okolina Kaspijskog jezera. Široko je raširena u Severnoj Americi i Evropi.Indijanci Novog sveta koristili su ovu biljku u magijske svrhe, u ritualnim žrtvovanjima. U Andima je bila poznata kao čamiko (up. anđeoska truba). Lekari Perua poznavali su efekte raznih doza tatule na orgnizam. Umeli su da pripreme lekove u narkotičke i analgetičke svrhe. Tatula se još uvek uveliko koristi u savremenom Meksiku. U Kolumbiji se koristi u ritualima šamana, koji komunicira sa svetom duša. U Indiji ova biljka je posvećena je bogu Šivi. U Kini je smatraju svetom biljkom, a prema legendi nikla je kada je iz Budinih usta pala kap vode na zemlju.

Tatula je jednogodišnja zeljasta biljka, visoka i preko 2 m. Ima koren vretenast, dobro razvijen, bele boje. Stabljika je jaka, okrugla, šuplja, trojno razgranata i gola, debljine 2-3 cm. Listovi na stabljici izrastaju spiralno, na maljavim lisnim drškama. Dužina im je oko 15 cm, a širina oko 10 cm. Jajastog su oblika, po obodu su nazubljeni, tamnozelene boje. Cvetovi su pojedinačni, krupni (5-8 cm), smešteni na kratkoj peteljci, stoje uspravno na stabljici. Bele su boje, zvonastog i duguljastog oblika. Krunica je najčešće bele boje, levkasto cevastog oblika, nazubljena. Plod je zelena bodljikava čaura (prečnika oko 5 cm). Kada plod sazri, požuti i raspukne se. Semenke su crne do smeđe boje, hrapave, pljosnate, bubrežastog oblika.Miris biljke je odbojan, jer zaudara, a ukus gorak, slan i odvratan.

Stanište

[uredi | uredi kod]

Raste kao korov na zapuštenim zemljištima, u ruševinama, uz puteve, na poljima, u blizini naselja.

Sastav

[uredi | uredi kod]

Tatula sadrži eterično ulje, atropin, skopolamin, hiosciamin, hioscin, stramonin, datirin, tanin, sluz, gume, gorke materije, nikotin. U semenu ima alkaloida, masnog ulja, proteina i dr.

Upotreba

[uredi | uredi kod]

Bez obzira na to što je cela biljka otrovna, list tatule se koristi u preparatima protiv astme.Ova biljka služi kao afrodizijak, analgetik, antiastmatik, antispazmatik, halucinogenik, narkotik. U narodnoj medicini tatula se koristi u lečenju: nervnih poremećaja, Parkinsonove bolesti, astme, jakog iritirajućeg kašlja, reume, ukočenosti, upale očiju i dr. Za vanjsku upotrebu preporučuju se tinktura, masti i flasteri kod mišićnih i reumatskih bolova, hemoroida, fistula, te raznih površinskih infekcija kože. Seme ove biljke ima jako narkotičko, analgetičko i halucinogeno dejstvo pa se u medicini upotrebljava kod mnogih oboljenja.

Upozorenje

[uredi | uredi kod]

Cela biljka je otrovna. Sadrži otrovne alkaloide atropin, hioscin-skopalmin, hiosciamin. Mnogobrojni su simptomi trovanja, između ostalih: konfuzija, uznemirenost, vrtoglavica, posrtanje, halucinacije, ubrzani srčani puls, gubitak pamćenja, mučnina, širenje zenica oka, nerazumljiv govor, povišena telesna temperatura, žeđ, nesvestica, nekontrolisano mokrenje.

Narodna imena

[uredi | uredi kod]

Bunika, kužnjak, kužjak, bikov list, bika, bulnjak, kravljača, smrdljika, stemičnjak, trava od astme, trava od sipnje, trava od zaguši, zubna trava, velja turica, zli čičak.