Čistka

Čistka predstavlja opsežno i sistematsko uklanjanje kadrova iz mjesta u vojsci, policiji, pravosuđu, drugim tijelima državna državne uprave, državnim poduzećima, kulturnim i drugim javnim institucijama te (najčešće vladajućoj) političkoj stranci čiji je glavni motiv političke prirode. Čistku provodi vlast, a njen glavni motiv čistke jest nastojanje da se državna uprava, odnosno društvo u cjelini što je moguće više uskladi s njenim interesima i/li ideologijom, odnosno uklone tj. "očiste" svi kadrovi koji bi tome iz raznih razloga predstavljali smetnju ili potencijalnu prijetnju po opstanak režima.

Čistke mogu imati različite oblike - od najblažih, koje se svode na premještanje "očišćenih" kadrova s važnih na manje važne položaje, preko onih koji uključuju degradiranje, otpuštanje iz službe, do najekstremnijih koja uključuju hapšenja, montirane sudske procese, progonstva, zatvaranja i fizičke likvidacije. Kao primjer za potonje mogu poslužiti proskripcije u antičkom Rimu.

Riječ "čistka" dolazi iz ruskog jezika (чистка) te se najčešće povezuje s praksom koju je provodio boljševički, odnosno staljinistički režim u Rusiji i Sovjetskom Savezu u prvih nekoliko decenija nakon oktobarske revolucije. Zbog svega toga je izraz "čistka" stekao izuzetno pežorativno značenje, te se za njega u ne-komunističkim državama i režimima često koriste razni eufemistički izrazi. Najpoznatiji primjer je lustracija u post-komunističkim državama, odnosno "diferencijacija" provedena nad protivnicima Slobodana Miloševića u SR Srbiji nakon Osme sjednice CK SK Srbije 1987. godine.

Najpoznatije čistke na prostoru bivše Jugoslavije

• Čistka staljinističkih kadrova, odnosno pristaša Staljina iz redova Partije i državne uprave nakon rezolucije Informbiroa 1948. godine;
• čista pristaša Aleksandra Rankovića iz UDBA-e i drugih organa Partije i države koja je uslijedila nakon brionskog plenuma 1966. godine;
• čista sudionika MASPOK-a u Hrvatskoj, a potom i "liberala" u drugim republikama SFRJ koja je uslijedila nakon sastanka Predsjedništva CK SKJ u Karađorđevu krajem 1971. godine;
• "diferencijacija", odnosno čistka svih protivnika Slobodana Miloševića nakon Osme sjednice CK SK Srbije 1987. godine;
• čistka albanskih kadrova iz državne uprave na Kosovu nakon antibirokratske revolucije i ukidanja kosovske autonomije:
• čistska pravosudnih kadrova u Hrvatskoj 1991/92. godine

V. također

• Etničko čišćenje
• Proskripcije
• Politička rehabilitacija