Manastir – razlika između verzija
m Bot: Migrating 67 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q44613 (translate me) |
Nema sažetka izmjene |
||
| Red 4: | Red 4: | ||
Načinom gradnje može biti pećinski, skitski (šatorski) i zidani ([[lavra]]). Prvi cenobitski manastiri (život u zajednici) nastali su u IV. stoljeću. U srednjem vijeku nastali su mnogobrojni monumentalni manastiri u [[Makedonija|Makedoniji]] ([[Nerezi]]), [[Srbija|Srbiji]] ([[Manastir Visoki Dečani|Dečani]]), [[Bugarska|Bugarskoj]] ([[Rilski manastir]]) i [[Rusija|Rusiji]] ([[Kirilo-bjelozerski manastir]]). |
Načinom gradnje može biti pećinski, skitski (šatorski) i zidani ([[lavra]]). Prvi cenobitski manastiri (život u zajednici) nastali su u IV. stoljeću. U srednjem vijeku nastali su mnogobrojni monumentalni manastiri u [[Makedonija|Makedoniji]] ([[Nerezi]]), [[Srbija|Srbiji]] ([[Manastir Visoki Dečani|Dečani]]), [[Bugarska|Bugarskoj]] ([[Rilski manastir]]) i [[Rusija|Rusiji]] ([[Kirilo-bjelozerski manastir]]). |
||
== |
== Naziv == |
||
| ⚫ | |||
Riječ manastir ima nekoliko pokrajinskih oblika, npr. ''namastir'' (kod [[Vuk Karadžić|Vuka]]) i ''monastir''. |
|||
| ⚫ | Naziv grada [[Beli Manastir|Belog Manastira]] nastao je od mađarskog naziva ''Pelmonoštor'' zamjenom mađarskog oblika ''monoštor'' oblikom ''manastir'', dok je prezime ''Pel'' zamijenjeno pridjevom ''beli'' koji se slično izgovara. Makedonski grad [[Bitolj]] (Bitola) Turci su od XVI. stoljeća nazivali ''Toli'' ili ''Toli-Monastir'', a i danas ga tako nazivaju [[Albanci]] s [[Kosovo|Kosova]]. |
||
==Samostan== |
|||
Riječ '''samostan''' doslovan je prijevod grčke riječi ''monasterion''. Upotrebljava se od XIX. stoljeća u Katoličkoj crkvi umjesto starih sinonimnih naziva manastir (namastir), klaustar (ili kloštar), konvenat, koludrište ili stanište. Historijski [[Izvori#ARJ|Rječnik JAZU]] ima, na primjer, samo 4 potvrde za riječ '''samostan''' (od toga tri rječničke), za razliku od riječi '''manastir''', koja je obilno potvrđena u djelima starih hrvatskih pisaca. |
Riječ '''samostan''' doslovan je prijevod grčke riječi ''monasterion''. Upotrebljava se od XIX. stoljeća u Katoličkoj crkvi umjesto starih sinonimnih naziva manastir (namastir), klaustar (ili kloštar), konvenat, koludrište ili stanište. Historijski [[Izvori#ARJ|Rječnik JAZU]] ima, na primjer, samo 4 potvrde za riječ '''samostan''' (od toga tri rječničke), za razliku od riječi '''manastir''', koja je obilno potvrđena u djelima starih hrvatskih pisaca. |
||
| ⚫ | |||
== Manastir kao kulturna institucija == |
|||
| ⚫ | |||
Manastir predstavlja značajan kulturni centar. On je pre svega bio škola i univerzitet, onaj koji stvara i čuva književnu baštinu i nadahnuće umetnosti i arhitekture. Kaluđeri su gotovo potpuno sami očuvali književnu baštinu klasičnog i ranog hrišćanskog doba, kopirajući i prepisujući tekstove, čuvajući ih onda kada je kultura gotovo zamrla. Irski i engleski kaluđeri-misionari doneli su hrišćanstvo u područja severne Evrope i upoznali nemačke narode s latinskom kulturom. Kaluđeri su bili pesnici, istoričari, hroničari, teolozi, gramatičari i propovednici. Oni su takode podsticali i nadgledali gradenje religijskih građevina u Evropi i na Srednjem istoku. Kaluđeri, a posebno kaluđerice, uneli su veliku umetničku veštinu u iluminaciju dragocenih rukopisa. Oni su takode u velikoj meri obogatili liturgiju. Veliki manastiri bili su pokrovitelji veštih umetnika i zanatlija u svim medijima. Benediktinski kaluđeri bili su školski učitelji Evrope od 700. do 1100. godine, i oni još i danas vode škole i koledže, dok manastirske radionice, štamparije i muzičari nastavljaju stare tradicije i stvaraju nove. Manastiri su takode predstavljali značajne delove privrede krajeva u kojima su se nalazili — na primer, cisterciti u srednjovekovnoj engleskoj trgovini vunom i nemački manastiri sa svojim velikim zemljišnim posedima.<ref name="Enciklopedija živih religija">''Monasticizam'', Enciklopedija živih religija, Nolit, Beograd, 2004. ISBN 86-19-02360-8</ref> |
|||
== Toponimi == |
|||
| ⚫ | Od riječi manastir su nastali i neki toponimi u Hrvatskoj: '''Manastirine''' (obično za položaje gdje su ruševine nekog manastira ili crkve), '''Manastir''' (otok u [[Pološko blato|Pološkom blatu]] zapadno od [[Imotski|Imotskog]]), '''Manastirska kosa''' (zapadno od [[Gvozd|Gvozda]], '''Manastirski brijeg''' (između [[Križevci|Križevaca]] i [[Koprivnica|Koprivnice]]), '''Mojster''' (otočić kod Pirovca), '''Mojstir''' (Pag). |
||
| ⚫ | Naziv grada [[Beli Manastir|Belog Manastira]] nastao je od mađarskog naziva ''Pelmonoštor'' zamjenom mađarskog oblika ''monoštor'' oblikom ''manastir'', dok je prezime ''Pel'' zamijenjeno pridjevom ''beli'' koji se slično izgovara. Makedonski grad [[Bitolj]] (Bitola) Turci su od XVI. stoljeća nazivali ''Toli'' ili ''Toli-Monastir'', a i danas ga tako nazivaju [[Albanci]] s [[Kosovo|Kosova]]. |
||
==Izvori== |
==Izvori== |
||
[[Kategorija:Problemi]] |
[[Kategorija:Problemi]] |
||
| Red 20: | Red 27: | ||
''[[Izvori#Sinonimi|Sinonimi]]'', |
''[[Izvori#Sinonimi|Sinonimi]]'', |
||
''[[Izvori#Atlas Hrvatske|Atlas Hrvatske]]'' |
''[[Izvori#Atlas Hrvatske|Atlas Hrvatske]]'' |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{Link FA|af}} |
{{Link FA|af}} |
||
Verzija na datum 30 mart 2013 u 13:35
Manastir (grč. monasterion: kuća monaha, pustinjakova ćelija, prema monastein: živjeti sam, od monos: sam; lat. monasterium, engl. monastery, franc. monastère, na esperantu muški manastir: monakejo odn. ženski monakinejo), u istočnom hrišćanstvu, zajednička nastamba u kojoj, prema utvrđenim pravilima, žive monasi ili monahinje; u užem smislu riječi pravoslavni samostan, crkva sa zgradama. Duhovno i kulturno središte istočnog hrišćanskog svijeta.
Načinom gradnje može biti pećinski, skitski (šatorski) i zidani (lavra). Prvi cenobitski manastiri (život u zajednici) nastali su u IV. stoljeću. U srednjem vijeku nastali su mnogobrojni monumentalni manastiri u Makedoniji (Nerezi), Srbiji (Dečani), Bugarskoj (Rilski manastir) i Rusiji (Kirilo-bjelozerski manastir).
Naziv
Riječ manastir ima nekoliko pokrajinskih oblika, npr. namastir (kod Vuka) i monastir.
Riječ samostan doslovan je prijevod grčke riječi monasterion. Upotrebljava se od XIX. stoljeća u Katoličkoj crkvi umjesto starih sinonimnih naziva manastir (namastir), klaustar (ili kloštar), konvenat, koludrište ili stanište. Historijski Rječnik JAZU ima, na primjer, samo 4 potvrde za riječ samostan (od toga tri rječničke), za razliku od riječi manastir, koja je obilno potvrđena u djelima starih hrvatskih pisaca.
Manastir kao kulturna institucija
Manastir predstavlja značajan kulturni centar. On je pre svega bio škola i univerzitet, onaj koji stvara i čuva književnu baštinu i nadahnuće umetnosti i arhitekture. Kaluđeri su gotovo potpuno sami očuvali književnu baštinu klasičnog i ranog hrišćanskog doba, kopirajući i prepisujući tekstove, čuvajući ih onda kada je kultura gotovo zamrla. Irski i engleski kaluđeri-misionari doneli su hrišćanstvo u područja severne Evrope i upoznali nemačke narode s latinskom kulturom. Kaluđeri su bili pesnici, istoričari, hroničari, teolozi, gramatičari i propovednici. Oni su takode podsticali i nadgledali gradenje religijskih građevina u Evropi i na Srednjem istoku. Kaluđeri, a posebno kaluđerice, uneli su veliku umetničku veštinu u iluminaciju dragocenih rukopisa. Oni su takode u velikoj meri obogatili liturgiju. Veliki manastiri bili su pokrovitelji veštih umetnika i zanatlija u svim medijima. Benediktinski kaluđeri bili su školski učitelji Evrope od 700. do 1100. godine, i oni još i danas vode škole i koledže, dok manastirske radionice, štamparije i muzičari nastavljaju stare tradicije i stvaraju nove. Manastiri su takode predstavljali značajne delove privrede krajeva u kojima su se nalazili — na primer, cisterciti u srednjovekovnoj engleskoj trgovini vunom i nemački manastiri sa svojim velikim zemljišnim posedima.[1]
Toponimi
Od riječi manastir su nastali i neki toponimi u Hrvatskoj: Manastirine (obično za položaje gdje su ruševine nekog manastira ili crkve), Manastir (otok u Pološkom blatu zapadno od Imotskog), Manastirska kosa (zapadno od Gvozda, Manastirski brijeg (između Križevaca i Koprivnice), Mojster (otočić kod Pirovca), Mojstir (Pag).
Naziv grada Belog Manastira nastao je od mađarskog naziva Pelmonoštor zamjenom mađarskog oblika monoštor oblikom manastir, dok je prezime Pel zamijenjeno pridjevom beli koji se slično izgovara. Makedonski grad Bitolj (Bitola) Turci su od XVI. stoljeća nazivali Toli ili Toli-Monastir, a i danas ga tako nazivaju Albanci s Kosova.
Izvori
HE, HER, EJ, s.v. Bitolj, Sinonimi, Atlas Hrvatske
Eksterni linkovi
- ↑ Monasticizam, Enciklopedija živih religija, Nolit, Beograd, 2004. ISBN 86-19-02360-8