Pokret Čajanke
Pokret čajanka (engleski: Tea Party movement) je fiskalno konzervativni, društveno-politički pokret koji je nastao 2009. godine u Sjedinjenim Američkim Državama, nakon niza povezanih protesta na lokalnom i nacionalnom nivou.[1][2] Ime "Čajanka" predstavlja aluziju na Bostonsku čajanku (engleski: Boston Tea Party), događaj iz 1773. godine kada su se američki kolonisti pobunili protiv britanske vlade koja je pokušala da uspostavi monopol na uvoz čaja u kolonije. Izraz "Tea" (što na engleskom znači "čaj") se ponekad tumače kao TEA, odnosno skraćenica za "Taxed Enough Already" ("već dovoljno oporezovani")[3].
Iako su se prvi protesti pod nazivom dogodili već ranije, smatra se kako im je značajan poticaj dao Rik Santeli, poslovni novinar i reporter kablovske mreže CNBC koji je 19. februara 2009. godine, prilikom javljanja uživo sa čikaške berze, kritikovao ekonomsku politiku predsednika Baraka Obame i rekao da bi se trebala organizovati "čikaška čajanka".
Budući da pokret nije direktno povezan ni sa jednom organizacijom, teško je precizno definisati njegove glavne ciljeve. Većina simpatizera i aktivista pokreta podržava ekonomski konzervativne ideje i smanjenje budžetske potrošnje, međutim njihovi stavovi o drugim političkim, društvenim i ekonomskim pitanjima mogu da se u velikoj mjeri razlikuju. Ugovor iz Amerike (engleski: Contract from America), međutim, može otkriti ostvarenje kojih ciljeva većina simpatizera i aktivista pokreta podržava. Idejni tvorac ugovora je Rajan Heker, a 10 ciljeva na čije se ostvarivanje pozivaju američki zakonodavci izabrali su glasači putem interneta, mada su u određivanju konačnih 10 ciljeva ulogu imale i određene konzervativne grupe.[4]
- Ugovor navodi 10 principa ili ciljeva, i poziva zakonodavce da rade na njihovom ostvarivanju:[5]
- Navesti ustavni osnov za svaki novi zakon
- Odbaciti politiku davanja podsticaja zagađivačima za smanjenje emisija štetnih gasova
- Zahtjevati izbalansiran federalni budžet, i zahtjevati da se donese ustavni amandman kojim bi se zahtijevala dvotrećinska većina u kongresu za bilo kakvo povećanje poreza.
- Pojednostaviti poreski sistem
- Izvršiti reviziju ustavnosti za sve savezne vladine agencije i identifikovati one agencije čija bi se nadležnost mogla prenijeti na savezne države.
- Ograničiti godišnji rast saveznih troškova.
- Ukinuti set zakona o zdravstvenoj zaštiti koji su donijeti 23. marta 2010. godine.
- Započeti potragu za dodatnim energetskim rezervama, kako bi se smanjila zavisnost od stranih izvora energije.
- Smanjiti donošenje propisa kojim se određeni projekti izuzimaju od poreza ili im se odobravaju savezna sredstva.
- Smanjiti poreze.
Gadsdenova zastava je usvojena kao simbol Pokreta čajanka. Na zastavi je ispisana poruka Nemoj me gaziti ili Ne staj na mene (engleski: Don't Tread on Me). Zastava potiče iz perioda američkog rata za nezavisnost. Nosili su je i neki članovi američkog kongresa na protestima pokreta.
- ↑ „Anti-tax-and-spend group throws "tea party" at Capitol”. Anti-tax-and-spend group throws "tea party" at Capitol. Deseret News. Arhivirano iz originala na datum 2010-10-30. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ „Tea parties are flash crowds Obama should fear”. Tea parties are flash crowds Obama should fear. San Francisco Examiner. Arhivirano iz originala na datum 2009-04-19. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ T.E.A.= Taxed Enough Already, članak na politico.com
- ↑ „Tea Party Activists Craft 'Contract from America'”. Tea Party Activists Craft 'Contract from America'. ABC news. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ „Tea Party Activists Unveil 'Contract from America'”. Tea Party Activists Unveil 'Contract from America'. ABC news. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
