Paškanat

Paškanat
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
Red:	Apiales]
Porodica:	Apiaceae
Rod:	Pastinaca
Vrsta:	P. sativa
Dvojni naziv
Pastinaca sativa L.

Pastinaca sativa

Pastrnjak (pastrnjak) ili lat. Pastinaca sativa je biljka iz porodice štitara (Apiaceae) koja se koristi i za ljudsku ishranu kao povrće.

Opis biljke

Dvogodišnja zeljasta biljka sa bjeličastim, vretenastim korijenom iz koga druge godine izraste snažna, izbrazdana stabljika visine od 50–100 cm. Listovi su neparno perasto složeni od 2-7 pari duguljastih, sjedećih, nazubljenih listića. Cvjetovi su sitni, zlatnožuti sakupljeni u štitaste cvati na krajevima stabljike i ogranaka. Plodovi su zelenkastožuti i spljošteni. Svi biljni dijelovi imaju specifičan začinski miris i ukus.

Sastav

Aromatičan ukus i miris potiču od eteričnog ulja koga ima najviše u plodovima. Pored eteričnog ulja paškanat sadrži obilje mineralnih materija, vitamina C, B i E, organskih kiselina, škroba i dr. Pored upotrebe u ishrani kao povrće i začin, paškanat se koristi i u narodnoj medicini. U zvaničnoj medicini nije priznata njegova ljekovitost mada se alkaloid pastinacin (nalazi se u svim dijelovima ove biljke) u nekim zemljama upotrebljava za liječenje neuroze, grčeva u želucu i crijevima, stenokardije i dr.

Upotreba

Paškanat se koristi za jačanje srca i reguliše njegov nepravilan rad. Reguliše krvni pritisak i ojačava zidove krvnih žila. Takođe, poboljšava probavljanje i otklanja smetnje pri probavljanju, smiruje želudačne grčeve i bolove, poboljšava rad crijeva. Djeluje i na bubrege poboljšavajući njihov rad i izlučivanje mokraće. Ima umirujuće djelovanje pa tako pomaže kod neuroze, nemira i nesanice. Pojačava znojenje čime smanjuje tjelesnu temperaturu.

Kada se redovno uzima mješavina paškanata i praziluka u obliku guste supe, može da se smanji telesna težina.

Literatura

• Gostuški,R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
• Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
• Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
• Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
• Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
• Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
• Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
• Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
• Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
• Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
• Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
• Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
• Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.