Maršal
| Maršal | |
|---|---|
 | |
Maršal ili Feldmaršal je najviši vojni čin u brojnim bivšim državama, ali i sadašnjim koje imaju velike armije. Taj čin se najčešće dodjeljuje bez utvrđenih propisa, a pravo dodjele imaju (imali su) monarsi, predsjednici ili parlamenti, većinom se ta titula dodjelivala za ratne zasluge. [1]
Maršale su imale, i imaju samo velike armije poput Velike Britanije, Francuske, Carske Rusije, Austro-Ugarske, Kraljevine Italije, Wehrmachta, Sjedinjenih Američkih Država, Sovjetskog Saveza i Narodne Republike Kine, jer maršali komandiraju jedino velikim jedinicama poput Armijskih grupa.
Iako ima i malih armija u kojima postoji titula maršal, ali je više počasna i ceremonijalna.
Izvorno, maršali su bili konjušari (marescalci) ranih franačkih kraljeva.[1] Važnost konjice u srednjovjekovnom ratovanju doveo je do tog da se funkcija maršala vezala sa komandnom pozicijom, uz to njihova funkcija uključivala održavanje reda na dvoru i vojnim logorima uz odlučivanje o pitanjima viteštva. Kao vojni vođa, maršal je izvorno bio podređen konstablu u različitim državama Zapadne Evrope, ali je od 13. vijeka maršal brzo isplivao kao vrhovni čin kraljevskih snaga i visoki dvorski funkcioner. [1]
Maršalski čin je u Francuskoj uveden pod imenom Marescallus Franciae za vrijeme kralja Filipa II. (umro 1223.), vrlo brzo su maršali postali visoki oficiri kraljevske vojske. [1]Broj francuskih maršala vremenom se povećavao od dva, koliko ih je bilo u 13. vijeku na četiri u 16. vijeku, do čak 20 u 18. vijeku. Čin je ukinut 1793. za vrijeme Francuske revolucije, ali ga je obnovio u [[1804 Napoleon i dodjelio osamnaestorici svojih komandanata proglasivši ih maršalima carstva, među njima bili su i njegovi mladi lavovi Michel Ney, Nicolas Soult, Jean Bernadotte i Joachim Murat. Napoleonovi nasljednici prezvali su taj čin u Marechal de France (Maršal Francuske), istovremeno smanjivši broj oficira koji su ga imali. Vremenom je taj čin pao u zaborav, pa je oživljan jedino za velikih ratova - i to kao rijetka čast, koja se dodjelivala samo za velike vojničke zasluge.[1]
Maršalski čin je bio dobro poznat u Engleskoj još od 12. vijeka, ali je kao moderni vojni čin - uveden u britanskoj vojsci 1736. od strane kralja Georga II., po uzoru na njemačke feldmaršale. U Velikoj Britaniji taj čin se dodjelio samo nekolici visokih oficira, osobito komandantima britanskog carskog generalštaba. Maršalski čin postojao je i u vojsci bivšeg Sovjetskog Saveza - Crvenoj armiji čin on se dodjeljivao komandantima Armijskih grupa ili generalštabnim oficirima. [1]
Titula maršala postoji i u britanskom i američkom pravosuđu, u Sjedinjenim Američkim Državama, maršali su izvršni službenici federalnih sudova, zaduženi za jedan Okružni sud. Njihova dužnost je otvaranje i zatvaranje sudskih rasprava u njihovoj nadležnosti i kontrola izvršenja sudskih naloga. [1]
Riječ dolazi iz staronjemačke riječi marahscalc, sintagme od riječi marah (konj) i scalc (sluga). [2]
Jedini oficir sa južnoslavenskih prostora koji se uspeo do čina feldmaršala u austro-ugarskoj vojsci bio je Svetozar Borojević, koji je promaknut posljednje godine rata - 1. februara 1918.[3] Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije, postojala je ceremonijalna funkcija maršala Dvora. Iz političkih razloga, da se pozicija Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije učini snažnijom nego što je tad zapravo bila AVNOJ je na svom Drugom zasjedanju u Jajcu 1943. dodjelio čin maršala vrhovnom komandantu Josipu Brozu Titu. [4]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 „Marshal” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 14. 01. 2013.
- ↑ „Marshal” (engleski). Merriam Webster. Pristupljeno 15. 01. 2013.
- ↑ „Svetozar Boroević von Bojna” (engleski). Austro-hungarian-army. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-03. Pristupljeno 15. 01. 2013.
- ↑ „Josip Broz Tito - biografija” (engleski). Komunist. Pristupljeno 15. 01. 2013.
