Korisnik:Antidiskriminator/Draftovi članaka/Saradnja Komunista i Ustaša

• maybe useful hints can be found in this forum link
• http://www.novinar.de/2012/01/19/saradnja-brozovih-partizana-i-pavelicevih-ustasa.html
  • https://forum.krstarica.com/threads/saradnja-komunista-sa-ustasama-i-nemcima.292173/page-159
• link to closing statement in process of rehabilitation of DM

Saradnja Komunista i Ustaša je prema pojedinim izvorima započela pre i trajala i tokom Drugog Svetskog Rata, praktično u čitavom periodu postojanja Ustaškog pokreta.

Američki univerzitetski profesor istorije Kirk Ford ističe navode koje iznosi Robert Harbold McDowell da Partizani nisu bili bez krivice kada je u pitanju kolaboracija sa silama osovine. Bivši pripadnik CIA, Američki autor Richard Harris Smith insistira na tome da su pojedine grupe i Četnika i Partizana su sarađivale jedinicama Sila Osovine u meri u kojoj su njihovi komandanti smatrali da zahteva pitanje njihovog opstanka.

U svom izveštaju koji je 20 aprila 1942 poslao nadređenoj komandi, Nemački vojni komandant okupirane Srbije Paul Bader je istakao da se Partizani ne bore protiv ustaša već samo protiv četnika informišući Nemačku komandu da su Hrvatski komunisti i Crnogorski partizani sklopili sporazum o nenapadanju sa Ustašama.

U svojim memoarima Slovenački akademik Aleksander Bajt je istakao konkretne vojne operacije u istočnoj Bosni kao i severoistočno od Sarajeva u kojima su partizani pomagali Ustašama u borbi protiv bosanskih četnika.

Pre Drugog Svetskog Rata

Dr Milan Bulajić ukazuje na to da je u novembru 1932 u tekstu objavljenom u zvaničnom glasilu KPJ, partijski lider Milan Gorkić kritikovao lidere komunista iz Dalmacije zato što se nisu pridružili ustašama tokom Velebitskog ustanka.

Mitrovački sporazum

Mitrovački sporazum je sporazum koji je navodno potpisan između predstavnika Ustaša i Jugoslovenskih komunista u zatvoru u Sremskoj Mitorovici. Svi izvori koji govore o ovom sporazumu slažu se da ga je u ime komunista potpisao Moša Pijade. Što se tiče potpisnika u ime ustaša, postoje neslaganja u izvorima jer jedna grupa izvora navodi da je potpisnik bio Mile Budak, dok druga grupa izvora ukazuje na to da je potpisnik bio Mladen Lorković. Istoričar Veselin Đuretić ističe da je ovaj sporazum u ime ustaša potpisao Mladen Lorković a Ljubo Boban ukazuje na to da Budak nije mogao da bude potpisnik ovog sporazuma jer je 1936 bio u inostranstvu. U pojedinim izvorima se kao godina potpisivanja navodi 1934. Pojedini izvori navode da su komunisti i ustaše sklopili formalni sporazum o zajedničkoj borbi protiv "Srpstva i pravoslavlja". U momentu sklapanja ovog sporazuma i komunisti i ustaše su bili pokreti koji su stavljeni van zakona formalnim odlukama jugoslovenskih vlasti.

Veliki broj zatvorenika u Sremskoj Mitrovici su bili komunisti pohapšeni zbog brojnih terorističkih aktivnosti kao i brojne ustaše koje su bile zarobljene tokom Velebitskog ustanka. Ustaše i komunisti su imali zajednički cilj - uništenje Jugoslavije koju su obe grupe smatrale "omraženom Versajskom kreaturom" - što ih je vodilo ka tome da potpišu čitav niz sporazuma u cilju cementiranja njihovih odnosa u više različitih prilika. Najpoznatiji u seriji sporazuma potpisanih između ustaša i komunista je bio sporazum koji je sklopljen 9 septembra 1937 u zatvoru u Sremskoj Mitrovici i potpisan od strane Titovog punomoćnika Moše Pijade. Stojan Protić ističe da je Pijade bio potpisnik ovog sporazuma jer je bio predstavnik Centralnog Komiteta Komunističke Partije Jugoslavije u Mitrovačkom zatvoru.

Jovanović ističe da su se Ustaše i komunisti sporazumeli da unište Kraljevinu Jugoslaviju nastalu na bazi Versajskog ugovora. Istoričar Đuretić podvlači da su se obe strane saglasile da je potrebno uništiti Srpsku Pravoslavnu Crkvu jer je ona konstutivni element srpstva. Velibor Džomić smatra da su masovni masakri sveštenika Srpske Pravoslavne Crkve koje su činili i ustaše i komunisti sledili duh Mitrovačkog Sporazuma.

Inspektor Jugoslovenskog Ministarstva Unutrašnjih Poslova je 28 februara 1936 napisao izveštaj pod nazivom "Komunistički i hrvatski teroristi u zatvoru u Sremskoj Mitrovici" u kojem navodi detalji o odnosima grupa ustaša i komunista.

Tokom Drugog Svetskog Rata

Američki univerzitetski profesor istorije Kirk Ford ističe navode koje iznosi Robert Harbold McDowell da Partizani nisu bili bez krivice kada je u pitanju kolaboracija sa silama osovine. Bivši pripadnik CIA, Američki autor Richard Harris Smith insistira na tome da su pojedine grupe i Četnika i Partizana su sarađivale jedinicama Sila Osovine u meri u kojoj su njihovi komandanti smatrali da zahteva pitanje njihovog opstanka.

Istoričar Kazimirović je istakao mišljenje istoričara Karapandžića da je jedan od dokaza sprovođenja Mitrovačkog sporazuma bio početak drugog svetskog rata u okupiranoj Jugoslaviji kada su i ustaše i komunisti zabili nož u leđa Kraljevini Jugoslaviji. Sa druge strane istoričar Stefanović naglašava da Karapandžić u suštini sumira pogrešno mišljenje Ljotićevskih emigranata po kojem je Kraljevina Jugoslavija bila rasturena zajedničkom aktivnošću ustaša i komunista shodno Mitrovačkom sporazumu. Istoričar Redžić je u svojim radovima objavio podatak o stavovima da je najbolji dokaz da je Mitrovački sporazum i na početku 1941 godine još uvek bio na snazi to što su ustaše dale dokumente Josipu Brozu Titu koji su mu bili potrebni za njegovo putovanje od Zagreba do Beograda u maju 1941.

Tokom rata je ovaj sporazum objavio glavni štab Limsko-Sandžakog Četničkog Odreda u obilku letka.

Neposredno nakon osnivanja NDH

Vladimir Dedijer objavio da postoje izvori da su 17 aprila 1941 Andrija Hebrang i još jedna ličnost iz vrha Komunističke Partije Hrvatske sklopili sporazum sa ustašama o formiranju ove partije kao samostalne partije NDH, izvan okvira Komunističke Partije Jugoslavije.

U prvim mesecima nakon osnivanja NDH komunisti Hrvatske su sa Silama Osovine koji uključuju i ustaše imali savezničke odnose, bazirane na sporazumu o savezništvu između Nemačke i Sovjetskog saveza. Akademik Dejan Medaković ističe da su se u tom periodu ulicama okupiranog Zagreba mirno zajedno šetali Vladimir Bakarić i Mile Budak. Vladimir Dedijer je objavio da postoje izvori da su 17 aprila 1941 Andrija Hebrang i još jedna ličnost iz vrha Komunističke Partije Hrvatske sklopili sporazum sa ustašama o formiranju ove partije kao samostalne partije NDH, izvan okvira Komunističke Partije Jugoslavije. Ovaj sporazum je svojim potpisom konačno potvrdio Ante Pavelić sa kojim se tokom rata Josip Broz Tito sastajao nekoliko puta u tajnosti po tvrdnjama istoričara Veselina Đuretića.

U legatu Vicka Krstulovića se čuva dnevnik Slavka Kvaternika iz kojeg je očigledno da su nakon ovog sporazuma, komunisti i ustaše potpisali još jedan sporazum. Dedijer je isticao da je Vicko Krstulović, član centralnog komiteta KPH i KPJ dao pisanu izjavu da je 13 juna 1941 na sednici centralnog komiteta KPH Hebrang i još jedna partijska ličnost koja je prisustvovala sednici centralnog komiteta izjavila da je stvaranje NDH ostvarenje "vekovnog sna hrvatskog naroda". 16 aprila 2015 je NIN naslovnu stranu posvetio tekstu koji je napisao Dedijer i u kojem Dedijer predstavlja detalje pakta sklopljenog između komunista i ustaša.

Profesor Oliver Antić je naveo Mitrovački sporazum u svojoj završnoj reči u procesu rehabilitacije Draže Mihailovića podvlačeći da je sporazum sklopljen između hrvatskih komunista i NDH 17 aprila 1941 u suštini aneks Mitrovačkog sporazuma.

Nikola Plećaš Nitonja, bivši pripadnik i komandant komunističkog odreda koji je tokom rata sa svojim odredom prešao na stranu četnika a posle rata bio na poziciji predsednika udruženja četnika u SAD, je isticao da je Vladimir Bakarić u maju 1941 apelovao na Hrvatske komuniste da se stave u službu NDH. Plećaš Nitonja dalje ističe da je Hrvatska bila jedina nacistička zemlja u kojoj nakon napada Sila Osovine na Sovjetski Savez nije došlo do hapšenja komunističkih vođa koji su svi preživeli rat osim onih koje je sama komunistička partija želela da likvidira. Ovaj autor ističe da je i nakon izbijanja ustanka i tokom boravka među samim ustanicima na teritoriji Like i Korduna, Bakarić redovno održavao tesne veze sa Ustašama. Po tvrdnji Nikole Plećaša Nitonje, Bakarić je u dogovoru sa Andrijom Hebrangom sklopio sporazum sa Ustaškim oficirom Slavkom Kvaternikom o uzajamnoj pomoći u borbi protiv četnika koji je kasnije odobren od strane ustaškog ministra Lorkovića i na bazi kojeg su Ustaše isporučile komunistima tri vagona municije i oružja.

Saradnja Titovih komunista sa Nemcima i Italijanima

Istoričar Kosta Nikolić ukazuje na to da je vođa komunističkih formacija Josip Broz Tito je napustio okupirani Beograd 16 septembra 1941, koristeći dokumente koje mu je predao Dragoljub Milutinović, vojvoda Pećančevih Četnika. Nikolić dalje ističe činjenicu da je do tada Kosta Pećanac već uspostavio tesnu saradnju sa Nemačkim okupacionim snagama što je izazvalo špekulacije da je Broz napustio Beograd sa blagoslovom Nemaca i zadatkom da unese razdor u Četničke i Partizanske snage koje su se zajedno borile protiv Nemaca na početku ustanka u Srbiji, na slična način na koji su upotrebili Lenjina u Rusiji 1917. Istoričar Ivan Avakumović naglašava da je veoma neobično da je tokom svog putovanja iz Beograda na teritoriju pod kontrolom pobunjenika Tito bio u pratnji osobe koja će kasnije postati ađutant komandanta SS Divizije Princ Eugen. Avakumović postavlja pitanje "Da li je bio običaj da generalni sekretari partija putuju u pratnji SS oficira?".

Saradnja komunista i Italijana u Sloveniji

• https://www.zaveza.si/partizani-in-kolaboracija-v-sloveniji/

Slovenački antikomunistički izvori ističu da je u Sloveniji tokom rata došlo do intenzivne saradnje između partizana i Italijana koja je rezultirala hapšenjem i odvođenjem u logore 600 oficira Jugoslovenske Vojske koji su pozvani da formiraju četničke odrede u Sloveniji. Ovi izvori smatraju da je na ovaj način je uz pomoć komunista odstranjeno oko 90% oficira i podoficira Jugoslovenske Vojske u Sloveniji koji su bili percipirani kao prepreka za sprovođenje komunističke revolucije.

Saradnja Titovih partizana sa ustašama u Hercegovini

Početkom decembra 1941 četnički komandant Boško Todorović je tražio podršku od Partizanskog Durmitorskog odreda za borbu protiv Ustaških Muslimanskih milicija koje su počinile brojne masakre nad Srbima. Partizani su smatrali da su ove akcije četnika u suštini osvetničke i poslali su patrolu u Borač, jedno od najsnažnijih uporišta Ustaša da im pomognu da organizuju zajedničku borbu, ali su zarobljeni i mučeni, a neki od njih i likvidirani.

Istoričar Vlado Strugar navodi da su u toku leta 1942 godine partizanske jedinice pod direktnom komandom Josipa Broza izbegavale sukobe sa jedinicama Sila Osovine i sklapale sporazume sa manjim domobranskim garnizonima.

Izveštaj Paula Badera

Paul Bader je izvestio Berlin da su Hrvatski komunisti i Crnogorski partizani sklopili sporazum o nenapadanju sa Ustašama

Istoričari Avakumović i Nikolić ističu da su tokom februara, marta i aprila 1942 Komunisti i Ustaše zajedno napadali Četnike pod komandom Jezdimira Dangića primoravajući ih na povlačenje pred bolje opremljenim i snažnijim neprijateljem. Istoričar Veselin Đuretić ukazuje na to da je u svom izveštaju koji je 20 aprila 1942 poslao nadređenoj komandi, Nemački vojni komandant okupirane Srbije Paul Bader istakao da se Partizani ne bore protiv ustaša već samo protiv Dangićevih četnika. Đuretić dalje ukazuje da je Bader istog dana poslao dodatni izveštaj u kojem je naveo da su Hrvatski komunisti i Crnogorski partizani sklopili sporazum o nenapadanju sa Ustašama.

Neometan boravak komunista u Foči i njihovo naoružavanje

Redžić navodi stavove da je ustaško-komunistička saradnja, bazirana na Mitrovačkom sporazumu, nastavljena i kada su se ustaše namerno povukle iz Foče na početku 1942 i dozvolile sigurno utočište za komuniste u Foči u periodu 21 januar — 10 maj 1942, snabdevajući ih oružjem i municijom iz svojih baza u Sarajevu u organizaciji Sulejmana Filipovića i Franje Pirca. Redžić dalje elaborira ove stavove po kojima je 16 februara 1942 u Foču kod Tita došao ustaški kurir sa pisanom dozvolom Ante Pavelića da se komunističkoj Drugoj Proleterskoj Brigadi isporuči oružje i municija.

Prema pročetničkim izvorima, Atertona su ubili komunisti da bi ga sprečili da objavi informacije o saradnji komunista i ustaša

Članovi britanske misije upućeni u glavni štab Jugoslovenske Vojske u Otadžbini, predvođeni Terensom Atertonom, su se iskrcali 4 februara 1942 na crnogorskoj obali. Ubrzo su ih zarobili partizani i sproveli u svoje štabove prvo blizu Danilovgrada, a zatim u blizini Foče. Partizani nisu dozvoljavali Atertonu da produži svoj put u štab Jugoslovenske Vojske u Otadžbini već su uložili značajne napore da ga ubede da promeni svoju pročetničku poziciju, u čemu nisu uspeli. Američki autor Walter R. Roberts ukazuje na pismo koje je lider Jugoslovenskih komunista Josip Broz Tito uputio Moši Pijade izražavajući svoju zabrinutost zbog Atertonove misije. Američki autor David L. Larson podvlači da je 8 aprila 1942 Tito izdao tajnu direktivu komunističkim komesarima da bi ih upozorio na Atertona. Roberts ukazuje na to da je ova direktiva izdata samo Komunističkoj Partiji Hrvatske. Po tvrdnjama nekih antikomunističkih izvora, Aterton je bio u prilici da sazna za kontakte između Josipa Broza i nekih od najpoverljivijih ljudi iz Centralnog Komiteta Komunističke Partije Hrvatske sa liderima NDH.

Istoričar Vučeta Redžić ističe tvrdnje ovih izvora da su Partizani i Ustaše sklopili sporazum po kojem su Ustaše dozvolile partizanima da uđu u Foču i snabdeli ih municijom da se bore protiv četnika i da ostanu u Foči nekoliko meseci bez bilo kakvih ometanja sa hrvatske strane.

Neki pročetnički izvori ističu da su partizani ubili Atertona da bi ga sprečili da obavesti svoje pretpostavljene o saradnji između Partizana i Ustaša.

Ofanziva Jugoslovenske Vojske u Otadžbini na Sile Osovine u istočnoj Bosni i Sarajevu 1943

Krajem 1943 Jugoslovenska Vojska u Otadžbini je, po naređenju Jugoslovenske vlade u egzilu, a shodno instrukcijama Velike Britanije, preduzela veliku ofanzivu na istočnu Bosnu a zatim i Sarajevo. Ova ofanziva je bila usmerena na zauzimanje teritorije u Jadranskom zaleđu od strane Jugoslovenske Vojske u Otadžbini, a u sklopu navodnih Savezničkih planova za iskrcavanje na Jugoslovenskoj obali koji su se kasnije ispostavili kao lažni.

Nakon zauzimanja Višegrada, jedinice JVUO su produžile preko Rogatice ka Sokolcu. Kada su Četnici napali Ustaške i Nemačke snage u Sokolcu 21 oktobra 1943 partizani su ih napali sa leđa. U svom izveštaju Draža Mihailović je naglasio da je ovo bio najbolji dokaz bliske saradnje komunista sa Ustašama i Nemcima. U svojim memoarima Slovenački akademik Aleksander Bajt je posebno naglasio konkretne vojne operacije u istočnoj Bosni (kod Han Pijeska, Vlasenice i Srebrenice) kao i severoistočno od Sarajeva u kojima su partizani pomagali Ustašama u borbi protiv bosanskih četnika.

Ofanziva JVUO na Nemačke snage u istočnoj Hercegovini krajem 1944

Krajem 1944 godine snage JVUO pod komandom Vojislava Lukačevića su izvršile niz ofanzivnih dejstava u cilju uspostavljanja kontrole nad jadranskom obalom između Metkovića i Kotora radi spajanja sa savezničkim britanskim snagama. Tom prilikom su pretrpele velike gubitke prilikom napada na Nemačke snage u Trebinju kada su ih sa leđa napale partizanske snage, dok su u Bileći partizanskim jedinicama u napadu na četnike podršku pružile ustaše iz Fazlagića Kule.

Sources

• Авакумовић, Иван; Николић, Коста (2004) (Serbian). Михаиловић према немачким документима. Belgrade, Serbia: Институт за савремену историју. 
• Bulajić, Milan (1988). Ustaški zločini genocida i suđenje Andriji Artukoviću 1986. godine. Izdavačka radna organizacija "Rad". 
• Đuretić, Veselin (1997). Violence against the Serb uprising. Institut. 
• Ford, Kirk (1992). OSS and the Yugoslav resistance, 1943-1945. Texas A&M University Press. ISBN 978-0-89096-517-7. 
• Roberts, Walter R. (1973). Tito, Mihailović, and the Allies, 1941-1945. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-0740-8. 
• Jovanović, Aleksandar S. (1999). Broz i Hrvati. Ldij. 
• Kozina, Vladimir (1980). "Slovenia, the Land of My Joy and My Sorrow". Historical Commission of TABOR ZDSPB. 
• Larson, David L. (1979). United States Foreign Policy Toward Yugoslavia: 1943-1963. University Press of America. ISBN 978-0-8191-0669-8. 
• Medaković, Dejan (1997). Oči u oči. Beogradski izdavačko-grafički zavod. ISBN 978-86-13-00903-0. 
• Николић, Коста (2009). Италиjанска воjска и четници у другом светском рату у Jугославиjи, 1941-1943. Институт за савремену историjу. ISBN 978-86-7403-130-8. 
• Redžić, Vučeta (2002). Građanski rat u Crnoj Gori: Dešavanja od sredine 1942. godine do sredine 1945. godine. Stupovi. 
• Plećaš-Nitonja, Nikola (1975). Požar u Krajini. Plećaš-Nitonja. 
• Smith, Richard Harris (1 August 2005). OSS: The Secret History of America's First Central Intelligence Agency. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-59921-658-4. 
• Владо Стругар (1997). Други свјетски рат - 50 година касније: радови са научног скупа, Подгорица, 20-22. септембар 1995. Црногорска академија наука и умјетности. ISBN 978-86-7215-089-6. 
• Зорић, Мирјана (1997). БИТКА ЗА СРБИЈУ 1944. ГОДИНЕ. Универзитет одбране у Београду, Војна академија. 
• Kostić, Lazo M. (1969). Komunističko taksiranje naroda Jugoslavije: etnopolitička studija. Izdaje Srpski kulturni klub "Sv. Sava" u Kanadi. 
• Đuretić, Veselin (1997). Violence against the Serb uprising. Institut. 
• JPRS (1989). JPRS Report: East Europe. Foreign Broadcast Information Service. 
• Stanišić, Mihailo (2000). Projekti "Velika Srbija". Službeni list SRJ. 
• Stojadinović, Milan M.; Župančić, Tonka (1999). Zbirka Milana Stojadinovića: 1914-1944 : inventar : AJ-37. Arhiv Jugoslavije. 
• Zlatić, Savo (2005). Poslali su me na Kordun. Razlog. ISBN 978-953-6985-07-4. 
• FAPC (1972). East West Digest. Foreign Affairs Publishing Company. 
• DOC (1987). The South Slav Journal. Dositey Obradovich Circle. 
• Stefanović, Mladen (1984). Збор Димитрија Љотића, 1934-1945. Народна књига. 
• Redžić, Vučeta (2002). Građanski rat u Crnoj Gori: 1941. - 1945. godine. Stupovi. 
• Jovanović, Aleksandar S. (1999). Broz i Hrvati. Ldij. 
• Kazimirović, Vasa (1995). Srbija i Jugoslavija: 1914-1945. Prizma. 
• Protić, Stojan (2009). Jugoslavija protiv Srbije: zapisi iz naše političke istorije. Čigoja Štampa. ISBN 978-86-7558-661-6. 
• Džomić, Velibor V. (1997). Stradanje Srbske crkve od komunista: Deo 1. Svetigora. 

Further reading

• Samardžić, Miloslav; Šušterič, Uroš (2011). Sodelovanje partizanov z okupatorjem. Ignis. ISBN 978-961-6499-61-3. 
• Šušterič, Uroš; Urbanc, Peter; Stanič, Ive A. (2011). Kolaboracija partizanov z okupatorjem: dejstvo ali legenda?. Ignis. ISBN 978-961-6499-62-0. 
• Vladislav B Sotirović website
• Vladislav B. Sotirović Anti-Serbian Collaboration Between Tito’s Partisans and Pavelić’s Ustashi in World War II
• ДОКУМЕНТИ О ПАРТИЗАНСКО- -УСТАШКИМ ПРЕГОВОРИМА 1943. ГОДИНЕ