Grofovija Holandija
| |||||||||||||||||||||||
Grofovija Holandija (nizozemski: Graafschap Holland, latinski: Comitatus Hollandiae) bila je srednjovijekovna grofovija vazal Svetog Rimskog Carstva, koja je egzistirala od 1018.[2] do proglašenja Nizozemske nezavisnosti- 1579.[1]
Ime - Holandija vjerojatno je dobila od kraja oko Dordrechta, koji je bio poznat kao Holtland (Drvena zemlja).[1]
Historija[uredi | uredi kod]
Holandska grofovija postala je početkom 12. vijeka vazal Svetog Rimskog Carstva. Njezinim pojedinim dijelovima su dotad vladali brojni Holandski grofovi čiji korijeni sežu do 9. vijeka. Oni su ponovno preuzeli vlast u 10. vijeku, kad je prestala vikinška invazija na obalno područje, pa su nastavili širiti svoje feude od današnje Sjeverne Holandije prema sjeveru, na račun Frizijaca, te prema istoku i jugu, što ih je dovelo do sukoba sa Biskupijom Utrecht.[1]
Dirk III, treći u nizu ranih holandskih grofova, osvojio je veći dio današnje Južne Holandije od Biskupije Utrecht; porazivši njihovu i carsku vojsku 1018. u Bitci kod Vlaardingena, utvrde koju je podigao da bi naplaćivao promet u Delti Rajne - Maasom (Meusom). Pod Dirkovim nasljednicima Holandska grofovija je dostigla svoje konačne granice krajem 13. vijeka, ako se ne računa da je Zeeland dobila tek 1323.[1]
Grof Willem II je za svoje vladavine 1234. - 1256., poticao melioraciju zemljišta, osnivanje gradova, davajući im trgovačke privilegije i tražio od njih da se brinu o nasipima i vodenom saobraćaju.[1]
Prvi poznati holandski grof Dirk I, koji je 922. dobio prvu domenu od Francuskog kralja Charlesa III imao je 14 direktnih nasljednika koji su vladali do 1299. kad je umro njihov posljednji član Jan I. Naslijedio ga je rođak iz Dinastije Avesnes - Jan II, koji je tad bio grof od Hainauta, tako se Holanska grofovija ujedinila sa Grofovijom Hainaut na jugu.[1]
Vladavinu grofova iz Dinastije Avesnes obilježio je ekonomski prosperitet zahvaljujući velikim melioracionim radovima i gradovima u kojima su nikla brojna trgovačka i ribarska poduzeća. Spor oko tog tko može naslijediti Willema IV koji je umro 1345., dovelo je do dugotrajnog građanskog rata između rivalskih frakcija znanih kao Kuke (Hoeken) - aristokrati i Bakalari (Kabeljauwen) - buržoazija. Problem je konačno riješen intervencijom Dinastije Wittelsbach, čiji su članovi bili holandski grofovi, sve dok nisu bili prisiljeni odreći se titule u korist burgundskog vojvode Philipa Dobrog.[1]
I za Philipove vladavine nastavio se ekonomski rast, zahvaljujući dobrom ulovu haringi i razvoju pomorstva. Za razliku od njega vladavinu njegova sina - Charlesa Smjelog, obiljelježila je kriza, zbog visokih poreza, koje je nametnuo. Nakon njegove smrti 1477. Holandska grofovija je zajedno sa drugim burgundskim domenama, pripala Habsburgovcima - 1482.[1]
Titula holandskog grofa pripala je unuku Charlesa Smjelog Felipeu od Kastilje umjesto kojeg je do njegove punoljetnosti 1494., kao regent vladao njegov otac Maksimilijan I. Njegova dvanaestgodišnja vladavina protekla je u daljnjem ekonomskog rastu Holandije, kad je umro nasljedio ga je sin Karlo (kasniji car Svetog Rimskog Carstva Karlo V, koji se 1555. odrekao položaja holanskog grofa u korist svog sina, budućeg španjolskog kralja Felipea II.[1]
Felipe II je 1559. postavio za stadtholdera Holandije, Zeelanda i Utrechta Willema I Oranskog, koji je do 1572. uspio Holandsku grofoviju postaviti u centar pobune protiv španjolske vlasti. Holandija je zajedno sa šest drugih nizozemskih provincija, proglasila svoju nezavisnost od Španjolske 1579. Posljednji tragovi starog poretka nestali su krajem 1587., kad je Holandija postala dio Republike sedam ujedinjenih provincija.[1]
Tokom 17. vijeka Holandija je bila dominantna provincija u Nizozemskoj Republici, pa se narednih 100 godina njezina prijestolnica, Amsterdam, uzdigao do pozicije najvažnijeg evropskog trgovačkog centra.[1]