Građanski ustav klera
Građanski ustav sveštenstva (fr. Constitution civile du clergé) usvojen je 12. jula 1790. godine tokom Francuske revolucije sa ciljem da se rimokatolička crkva potčini francuskoj državi i francuskoj vladi.
Francuska crkva je i pre izbijanja Francuske revolucije i donošenja Ustava sveštenstva bila podređena državi. Takozvani "Galikanski članci" iz 1682. godine govore da francuski kralj nije bio podložan crkvenim zakonima i potvrđuju pravo vladara da saziva crkvene sabore. Po izbijanju Revolucije, nove vlasti nisu ni u kom slučaju nastojale da raskinu sa sveštenstvom. Čak i najradikalniji filozofi 18. veka nisu zamišljali poredak u kome bi crkva bila odvojena od države. Međutim, svi su se slagali da privilegije crkve treba ograničiti. U te svrhe je 1790. godine donet Građanski ustav sveštenstva. Pre donošenja Ustava, Francuska revolucija dovela je do usvajanja nekoliko zakona koji ograničavaju vlast crkve. Na skupštini održanoj 11. avgusta 1789. godine ukinuta je crkvena desetina, postotak koji je crkvi pripadao od zemlje ili stada. Ovo pravo crkva je stekla još u srednjem veku, dekretima donetim tokom vladavine Karla Velikog, 779. i 794. godine. Nekoliko meseci kasnije, 2. novembra, teritorije katoličke crkve su nacionalizovane. Crkva je u periodu "starog režima" bila najveći zemljoposednik u Francuskoj. Ukupni prihodi galikanske crkve procenjuju se na 120.000.000 livri godišnje. Poslednji ostaci crkvenih teritorija pripali su državi 19. aprila 1790. godine. Ovaj datum označio je konačno odvajanje crkve od države.
Francuska vlada je 1790. godine bila pred bankrotom. Ekonomska kriza bio je jedan od glavnih razloga zbog kojih je kralj Luj i sazvao skupštinu staleža 1789. godine. Crkveni posedi činili su 20 do 25% zemljišta u Francuskoj. Često se smatra da su se Građanskim ustavom sveštenstva potvrdile reforme crkve sprovedene od 1789. godine. Ustav je prihvatio samo deo sveštenstva. Aristokratija je odbijala da prihvati novi poredak. Spremao se građanski rat.
Nakon Termidorske reakcije, Nacionalni konvent ukinuo je Građanski ustav sveštenstva. Raskol između građanskog sveštenstva i papstva rešen je tek 1801. godine. Tada je između Napoleona Bonaparte i pape Pija VII potpisan konkordat kojim su rešena sporna pitanja.
- Albert Soboul; Francuska revolucija, Naprijed, Zagreb (1966)
- http://www.findarticles.com/cf_dls/m2082/2_61/54469232/p1/article.jhtml Arhivirano 2004-03-13 na Wayback Machine-u
- https://web.archive.org/web/20031231225952/http://home.nordnet.fr/~blatouche/E8.html (fr)
- https://web.archive.org/web/20031123144052/http://chnm.gmu.edu/revolution/chap1d.html
- https://web.archive.org/web/20031212102553/http://carbon.cudenver.edu/~rpekarek/fresp1.html
- Goyau, Georges. "French Revolution." The Catholic Encyclopedia. Vol. 13. New York: Robert Appleton Company, 1912.
- Kagan, Donald, Steven Ozment, and Frank M. Turner, The Western Heritage, 7th ed, Prentice Hall, Upper Saddle River, 2001.