Dils-Alderova reakcija
| Dils-Alderova reakcija | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dobila ime po | Oto Paul Herman Dils Kurt Alder | ||||||||
| Tip reakcije | Cikloadicija | ||||||||
| Reakcija | |||||||||
.png)
| |||||||||
| Identifikatori | |||||||||
| RSC ontološki ID | RXNO:0000006 
| ||||||||
Dils–Alderova reakcija je hemijska reakcija u organskoj hemiji (tačnije cikloadicija) između konjugovanih diena i supstituisanih alkena, ponekad nazvanih dienofili, kojom nastaje supstituisani sistem cikloheksena.[1][2][3] Reakcija se može odvijati čak i ako neki atomi u novo formiranom prstenu nisu ugljenik.
Neke od Dils-Alderovih reakcija su reverzibilne (povratne), reakcija dekompozicije cikličnog sistema se tada naziva retro Dils-Adlerova reakcija. Na primer, retro Dils-Alderova jedinjenja se najčešće proučavaju kada se Dils-Adlerovo jedinjenje analizira putem masene spektrometrije.
Njemački hemičari Oto Pol Herman Dils i Kurt Alder su prvi opisali ovu vrstu reakcija 1928. godine. Za njihov rad im je 1950. godine uručena Nobelova nagrada za hemiju.
Dils-Alderovu reakcija se ponekad upoređuje sa Mona Lizom među reakcijama u organskoj hemiji pošto ova vrsta reakcije zahtjeva veoma malo energije za formiranje cikloheksenskog prstena, koji je dalje koristan u mnogim drugim organskim reakcijama.[4][5][6][7] Ove reakcije naročito dolaze do izražaja pri sintezi prirodnih jedinjenja, na primjer pri sintezi steroida, poput estradiola.
Jedna od karakteristika ovih reakcija je da se one odvijaju gotovo bez ikakvih jonskih vrsta, ili slobodnih radikala[8].
Reakcija se odvija putem samo jednog stanja tranzicije, koje ima manju zapreminu i od početnih materijala i od proizvoda. To je asocijativna vrsta reakcije a ubrzava se samo pri izuzetno visokom pritisku. Dils-Adlerova reakcija je jedan od primera pericikličnih reakcija.
Proučavane su i neke verzije ove reakcije sa slobodnim radikalima, ali nijedna od njih nije tipična Diels-Adlerova pošto se u toku njih poremeti stereohemija ugljenika. To su postupne reakcije slobodnih radikala koje stvaraju nove veze u najmanje dva koraka. Primjer ove vrste reakcija je reakcija selenobenzofenona sa 1,3 dienom.
- ↑ O. Diels, K. Alder (1928). „Synthesen in der hydroaromatischen Reihe”. Justus Liebig's Annalen der Chemie 460: 98–122. DOI:10.1002/jlac.19284600106.
- ↑ Synthesis of the hydro aromatic sequence, Ann. 1929, 470, 62.
- ↑ Synthesis in the hydroaromatic series, IV. Announcement: The rearrangement of malein acid anhydride on arylated diene, triene and fulvene, Diels, O.; Alder, K. Chemische Berichte 1929, 62, 2081 & 2087.
- ↑ Kloetzel, M. C. Org. React. 1948, 4, 1–59. (Review)
- ↑ Holmes, H. L. Org. React. 1948, 4, 60–173. (Rev.)
- ↑ H. B. Kagan, O. Riant (1992). „Catalytic asymmetric Diels Alder reactions”. Chemical Reviews 92 (5): 1007. DOI:10.1021/cr00013a013.
- ↑ The Diels–Alder Reaction in Total Synthesis K. C. Nicolaou, S. A. Snyder, T. Montagnon, G. Vassilikogiannakis Angew. Chem. Int. Ed. 2002, 41, 1668–1698. (Rev.) DOI:10.1002/1521-3773(20020517)41:10<1668::AID-ANIE1668>3.0.CO;2-Z
- ↑ Dils-Alderova reakcija[mrtav link]
