Crkva svetoga Ivana Krstitelja u Ečki

Ečka - crkva sv. Jovana Krstitelja

Rimokatolička crkva svetoga Jovana Krstitelja u Ečki nalazi se u Banatu, odnosno Vojvodini u Srbiji.

Istorijat rimokatoličke crkve u Ečki

Osamnaesti vek

Rimokatolička župa u Ečki je osnovana 1793 nastojanjem Jovana Lazara (1757-1809), najstarijeg sina veleposednika Luka Lazar. Godinu dana kasnije (1794) se je doseljenjem Bugara povećao broj rimokatoličkih vernika. Stoga je grof i general Jovan počeo graditi za njih prvu crkvu; nakon četiri godine im je sagradio i parohijski dom (1798). Crkva je stajala na mestu današnje; sagrađena je bila od nabijenog blata a pokrivena trskom. Prvi ečkanski duhovni pastir od 1793-1797 je bio Janoš Krizostom Gubanoci, njegov naslednik pak od 1797-1799 Mihail Jančo.

Devetnaesti vek

1801. su stigli u Ečku nemački naseljenici. 1810. je priključen ečkanskoj župi tada sagrađeni Sigmundfeld (danas Lukićevo) i Lukino Selo. 1811. je Augustin Lazar (1768-1833) proširio crkvu i dogradio daskama pokriveni zvonik. Župnika Josifa Nađa (1799-1825) je nasledio Anton Milašin (1825-1834).

9. aprila 1836 je opštinom harao požar, koji je uništio 60 kuća i do temelja takođe rimokatoličku crkvu. Zahvaljujući tadašnjem župniku Johanu Henriku Kimeru, (1834-1851) kao i nesebičnom zalaganju vernika, je uspelo spasiti slike i crkvenu opremu. Iste su godine iz dvoje u požaru oštećenih zvona ulili jedno novo i smestili ga u obnovljeni zvonik. Ta crkva je već bila pokrivena crepom. Zbog sigurnosti su napravljene široke ulice – tako je jedan red kuća udaljen od drugoga oko 20 m.

Izgradnja sadašnje crkve

1864. godine je general i grof Žigmund Lazar (1801-1870) dao sagraditi novu crkvu. U to vreme je bio župnik Karlo Krist (1851-1874). Gradnju crkve je nacrtovao građevinar Kanski, po nekima pak znameniti projektant Ibl - a dovršio bečkerečki preduzimač Stevan Đorđević. Temelje za novu crkvu su postavili 1862. godine oko stare crkve na taj način, da je stara crkva ostala unutar novogradnje sve dok nije bila sagrađena 1864. nova. Posle zadnje mise u avgustu 1864 su staru crkvu srušili, a ruševine izneli kroz vrata nove crkve napolje. Na taj način se moglo brzo nastaviti sa svetim obredima. Novu crkvu – veličanstvenu kao kakvu katedralu - je 18. septembra 1864 posvetio za vreme svečane mise čanadski biskup Šandor Bonaz, koji je iza toga i krizmao. Na početku posvećenja crkve je biskup uručio generalu Lazaru počasni Red svetog Đorđe, kojim ga je odlikovao blaženi papa Pio IX.. Za novu crkvu je svojeručno izvezeno ukrašeni baldahin poklonila generalova žena, Viktorina Lazar (1841-1895). 1868. godine su postavili krst sa mermernom pločom ispred glavnog ulaza u crkvu na spomen godišnjice rođenja Mariane Lazar (1867-1893). U novu crkvu su smestili veliko zvono i nekoliko slika [[nepoznatog flamanskog slikara (kako se dugo smatralo). Po restauraciji slika 2009 se je otkrilo, da ih je naslikao poznati austrijski rokoko-slikar Maulbertsch (1724-1796). Tada su naslikane na zidove i slike križnog puta o oker-tehnici od 14 postaja.

Slikar Adolf Van der Vene u Ečki

Od 1862 do 1864 je bivao u Ečki poznati slikar Adolf Van der Vene (1828 - 1911), koji je naslikao tri velike slike na platno: Isusovo krštenje, Juditu (prema crtama Žigmundove žene Viktorine Lazar) i svetu Elizabetu Ugarsku (prema predlozi majke generala i grofa Lazara, pl. Elizabete Edelšpaht).

Slikar Jozef Gojgner poslikava zidove i strop ečkanske crkve

Godine 1863. na poziv Žigmunda dolazi iz Vršca poznati slikar Jozef Gojgner, koji je bio rodom iz Tirola. U zadatak ovom slikaru bila je stavljena izrada zidnog slikarstva u crkvi. Kao i Van der Vene, Gojgner je živeo i radio u prostorijama dvorca.

Vajtershajm Johan (1874-1897) je imao za kapelana Nojror Karla. Tada je slavila župa 1. avgusta 1893 stogodišnjicu opstanka. Svečanu misu je vodio vršački nadprošt Heni Franc, dok je za novim orguljama svirao mesni učitelj Kirhner Jozef. Ove orgulje imaju mehanički sistem, a prilično su oštećene posle drugog svetskog rata, kad su u crkvu provalili partizani sa namerom, da je poruše. Orgulje su sada van upotrebe. Moguće je, da je sviraonik rad Kolonič. U prvih sto godina je župa imala 14.369 krštenja, 3.152 venčanja i 10.225 sahrana. 1895 je izvršio kanoničnu vizitaciju u Ečki čanadski biskup Deševfi Šandor.

Dvadeseti vek

Za vreme narednog župnika, Kegl Bela (1897-1917), je 1907. grof Harnonkur Feliks (1857-1937) dovršio radove na crkvenom stropu i ogradio crkvu. 1910. godine je došao u kanonsku posetu Ečki čanadski biskup Janoš Černoč, 12. maja 1912 pak čanadski biskup Julije Glatfelder. 1911. godine je plamen sveća teško oštetio levi donji deo velike oltarske slike Kristovo krštenje. Iste je godine sliku popravio slikar Stevan Aleksić.

Za vreme prvog svetskog rata, 11. novembra 1916, su skinuta sa zvonika tri zvona i odneta u vojne svrhe. 1917 je bio imenovan za župnika Ludvik Grifl, koji je verno vršio svoju svešteničku službu sve do 1944. godine, kada je zajedno sa nemačko govorećim vernicima morao u progonstvo pred nadolazećim saveznicima i domaćim bezbožnicima. Tih je dana odneto iz crkve mnogo dragocenosti. U kripti je razbijena grobnica dobrotvora ečkanske crkve grofa Lazara, uništene su orgulje, oduzet je župni dvor, upropaštena je crkvena arhiva zajedno sa matičnim knjigama... Preostali rimokatolici nemačkog jezika su delimice mučeni i ubijani, a ostali oterani u logore (Rudolfsgnad=Knićanin) ili rudnike (Bor), gde ih je mnogo zbog zlostavljanja, teškog posla ili gladovanja umrlo. Preživeli su se za uvek odselili u inostranstvo.

Beogradski nadbiskup i apostolski upravitelj Banata Rafael Rodić je 1929. godine posetio crkvu i nedugo zatim podelio svetu krizmu. Primili su ga župnik Ludvig Grifel i kantor Štefan Klajn, koji je bez prekida vršio kantorsku službu kroz 60 godina. U crkvi su do nedavna bile slike: Sveta obitelj, Sveti Anton Padovanski, Sveti Franjo Asiški te Beseda na gori. One su restaurisane uz pomoć sponzora i odnete. Iz crkve je nestala također velika slika sv. Nilole. Beogradski nadbiskup i metropolit, ranije salezijanski inspektor, Hočevar, je više puta posetio Ečku i tamo misio te propovedao.

Nevreme godine 1998

30. jula 1998. je pogodilo Ečku, Mužlju i okolna sela strašno nevreme. Silan vihor je odnosio krovove, čupao drva i uništavao imovinu. Takođe ova crkva je pretrpela velika razaranja, naročito krov, zvonik, prozori i stakla. 30 m² uništenog krova je bilo opravljeno već iste godine. Uprkos lošem i kišnom vremenu bio je napravljen veliki novi prozor ispod zvonova do Božića. Naredne godine se pristupilo i popravci zvonika, jer je počeo prokišnjavati zbog oštećenja pretrpljenih u nevremenu. Uprkos svesrdnom zalaganju Ečka do sada nije dobila nikakvu pomoć.

Obnova zvonika je počela u junu 1999. Mužljanski majstori, braća Imre i Janoš Gabona, predsednik crkvene opštine Antal Mezei, kao i ostali požrtvovni vernici, su pod vodstvom zauzetih salezijanaca iz Mužlje do oktobra dovršili opasne radove. Nažalost je sfalilo novca i cevi – da je ostao krst na vrhu, krov zvonika i oko 3 metra zida ispod - nedovršeno. Iste godine su popravljena i stakla na prozorima, gde su pre ulazili golubovi.

Sadašnje dušno-pastirske prilike

Danas broji ečkanska crkvena opština oko 300 vernika; misu, veronauku i ostale crkvene službe od 1944. godine obavljaju duhovni pastiri iz Mužlje: Jung Tamaš (1944-1949), kasniji biskup, koji je od uništenja spasio neke matične knjige; Lerinc Mihalj (1949-1965).

1965 su stavljene četiri Maulbertschove vredne slike pod zaštitu države.

Iste 1965. godine je ispunjena želja beogradskog nadbiskupa i administratora Banata, Bukatko Gabrijela, da dobije u Vojvodinu don Boskove duhovne sinove, koji se prvenstveno posvećuju vaspitanju napuštene i siromašne omladine. Te godine postaje, uprkos nezamislivim preprekama, mužljanskim župnikom salezijanac Jožef Tkalec iz slovenačke inspektorije; njegov naslednik je Štefan ZORKO 1969. Mužljansku župu sastavljaju danas: župna crkva Marijinog imena u Mužlji (1902), podružnica svetog Dominika Savia u Mužlji (1994), Ečka – crkva svetog Jovana Krstitelja, (crkvena slava: 24. juna); Lukino selo – Rođenje Djeve Marije (1927), kao i Lukićevo (Sigmundfeld) sa porušenom crkvom i Stajićevo - bez rimokatoličke crkve. Sadašnji župnik je Stojan Kalapiš od 2017; Janez Jelen kapelan i bolnički duhovnik, koji je posebno zadužen za Ečku, Stajićevo i Lukićevo.

Galerija slika crkve Ečka

• 
  Rimokatolička crkva Ečka Sv. Ivana Krstitelja (1864); pogled od juga
• 
  Rimokatolička crkva Ečka sv. Ivana Krstitelja - fasada
• 
  Zamak (Kaštel) u Ečki (1783) sa rimokatoličkom crkvom (1864) i vodotornjem; pogled sa novog puta Lukino Selo - Mužlja
• 
  Kaštel u Ečki (1783) sa crkvom (1864) i nezaposlenom rodom
• 
  Most preko Begeja (postavljen 1889, obnovljen za prelaz brodova 1894 te učvršćen 2005) sa rimokatoličkom crkvom (1864)
• 
  Jozef Gojgner je poslikao križni put, zidove i strop posle 1864
• 
  Kripta sa grobnicom grofova Lazar pod crkvom sa ečkanskim grbom
• 
  Orgulje sa slikama Jozefa Gojgnera u rimokatoličkoj crkvi Ečka; obnovljene 1928 i delimično uništene posle drugog svetskog rata
• 
  Propovedaonica u Ečki
• 
  Bezgrešna; kip Neporočne Djeve Marije
• 
  Kip svete Barbare; radionica Ferdinand Stuflesser iz Ortisei (Gröden) u Južnom Tirolu - Alto Adige (1927)
• 
  Kip svetoga Antuna Padovanskoga; izradio Ferdinand Stuflesser, Južni Tirol (1927)

Vidi još

• Ečka
• Vojvodina

Literatura

• Anton Salwetter: Heimatbuch Deutsch-Etschka 1802 – 1944. IV i 90 stranice & 17 slika, Reutlingen-Betzingen, März 1974.
• Boris Pavlov: Istorijat vlastelinstva Ečka, u knjizi od: (Slobodana Ćurčića: Ribnjak Ečka, stranice 137-234, Lukino selo 1992).

Spoljašnje veze

Crkva svetoga Ivana Krstitelja u Ečki na Wikimedijinoj ostavi

• 1865. godine je stigao iz Tirola u Veliki Bečkerek Jozef Gojgner, koji je poslikao preko 20 banatskih crkava. Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u
• Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin/Ečka