Željeznička stanica Sarajevo
.jpg)
.jpg)
Željeznička stanica u Sarajevu nalazi se u općini Centar, na teritoriji grada Sarajeva, Bosna i Hercegovina. Objekat Željezničke stanice u Sarajevu, projektovan u periodu 1947/48 godina i izgrađen do 1952. godine, predstavlja jedno od najznačajnijih ostvarenja bosanskohercegovačke arhitekture iz sredine XX vijeka, kada je izvedena smjela konstrukcija prednapregnutih paraboličnih hiperboloida iznad hola građevine.
Projekat je rađen od strane čeških arhitekata Kohouta, Prohaske, Hacara i drugih, a nakon njihovog povratka u domovinu objekat je izveden od strane arhitekte Bogdana Stojkova. Željeznička stanica danas ima veliku arhitektonsku, dokumentarnu ali i ambijentalnu vrijednost u okviru gradske ambijentalne cjeline Sarajevo.[1]
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj 2016. godine, donijela je odluka da se stanica sa trgom proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Amir Pašić, Goran Milojević i Radoje Vidović (predsjedavajući).[2]
Historija[uredi | uredi kod]
Jedan od najznačajnijih projekata tog doba bila je izgradnja željezničke pruge Željeznička pruga Šamac–Sarajevo 1947. god, koja je povezivala industrijski bazen sjeverne Bosne sa glavnim gradom BiH. Pruga je završena na novoj željezničkoj stanici u Sarajevu, monumentalnom zdanju čija je izgradnja započeta u junu 1947. godine, po nacrtima arhitekata iz Čehoslovačke i Istočne Njemačke.
To ambiciozno arhitektonsko rješenje, sa krovom od armirano-betonske ljuskaste konstrukcije, bilo je jedno od simbola superiorne arhitekture Istočnog bloka. Međutim, samo godinu dana nakon početka gradnje, u junu 1948. komunistički Informbiro rezolucijom napada Komunističku partiju Jugoslavije i njeno rukovodstvo, nakon čega dolazi do potpunog zahlađenja odnosa Jugoslavije sa komunističkim zemljama, na čelu sa Staljinovim Sovjetskim savezom.
Projektanti i glavnina tehničkog osoblja napušta Sarajevo, a gradnju nastavlja Ministarstvo za građevine Narodne republike BiH. Na čelo projekta dolazi pomoćnik ministra, arhitekta Jahiel Finci (jedan od osnivača Tehničkog fakulteta i pokreta Collegium Artisticum), kojem pomažu kolege Muhamed Kadić i Emanuel Šamanek, te inžinjeri Bogdan Stojkov i Lorenc Eichberger.
Sa njemačkim ratnim zarobljenicima, koji su kao radnici učestvovali u izgradnji stanice, sklopljen je dogovor da radove nastave bez stalnog tehničkog nadzora, a zauzvrat su im bili poboljšani uslovi života i dato obećanje da će biti oslobođeni čim gradnja bude okončana. Nakon skoro šest godina od početka izgradnje, nova Željeznička stanica u Sarajevu otvorena je u proljeće 1953. i danas je jedna od prepoznatljivih atrakcija grada na Miljacki.[3]
U trideset i devet godina svoga živog postojanja, od 1953. do 1992, bila je najveća i najmonumentalnija građevina u Sarajevu. Bio je to željeznički kolodvor za grad višestruko veći od Sarajeva. Njegova se aula mogla mjeriti s kolodvorima najvećih evropskih gradova, iako je broj kolosijeka i perona ostao vrlo skroman. Prema prvobitnoj arhitektonskoj zamisli nije bilo tako: perona i kolosijeka trebalo je biti trostruko više, jer se predpostavljalo da će Sarajevo postati milionski grad.[4]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Odluka o proglašenju stanice nacionalnim spomenikom”. Komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Željeznička stanica u Sarajevu proglašena nacionalnim spomenikom”. Službeni list 66/18. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Izgradnja Željezničke stanice u Sarajevu”. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Željeznička stanica u Sarajevu: Nekada najmonumentalnija građevina pretvorena u ruglo”. Pristupljeno 9. 2. 2021.
