Zgrada stare Glavne železničke stanice u Beogradu

Železnička stanica Beograd–glavna
Glavni stanični ulaz.
Zemlja	Srbija
Mesto	Beograd
Adresa	Savski trg 2
Koordinate	44°48′31″N, 20°27′20″E
Koridor	10
Železničke linije	Beograd—Subotica Beograd—Niš Beograd—Bar Pruga Beograd—Šid
Druge linije	autobus (9 dnevnih linija: 46, 51, 91, 92, 511, 551, 552, 553, 601; 2 noćne linije: 51, 601) tramvaj (9 linija: 2, 3, 7, 7L, 9, 9L, 12, 12L, 13)
Struktura	u nivou
Perona	6
Koloseka	10
Pristup biciklima	da
Otvorena	1. septembra 1884.
Elektrifikovana	1970.
Pristup invalidima
Vlasnik	Železnice Srbije

Zgrada stare Glavne železničke stanice je monumentalno zdanje na Savskom trgu u Beogradu, koje je od 1884. do 2018. godine služilo kao glavna železnička stanica u gradu. Izgrađena je po planovima arhitekte Dragutina Dragiše Milutinovića i ima status spomenika kulture od velikog značaja. Nakon zatvaranja za železnički saobraćaj, zgrada je u procesu rekonstrukcije i adaptacije u prostor Istorijskog muzeja Srbije.

Istorijat

Povezana je neposredno sa izgradnjom prve srpske železničke pruge Beograd—Niš, dovršene 1884. godine. Zgrada je izgrađena po uzoru na železničke stanice velikih evropskih zemalja i stoji kao monumentalno zdanje. Mesto gde je stanica izgrađena zvalo se Ciganska bara i kasnije Bara Venecija. Prvi voz sa ove stanice krenuo je ka Zemunu uz dvorske počasti, 20. avgusta (1. septembra) 1884. godine u 15 časova. Prvi putnici bili su kralj Milan, kraljica Natalija i prestolonaslednik Aleksandar Obrenović, na putu ka Beču. Svečanom otvaranju stanice prisustvovalo je više od 200 inostranih zvanica i više hiljada građana. Prva kompozicija ka Nišu krenula je tri dana kasnije, dok je prva redovna linija krenula je prema Nišu 3./15. septembra u 6 časova. Istog dana, otvorena je i linija do Pešte, a u početku su na ovim linijama saobraćala po dva voza dnevno. Od 1980. do 2009. godine, pored ulaza u stanicu stajala je lokomotiva Plavog voza koji je prevozio maršala Tita.

Spomenik kulture

U vreme građenja zgrada je predstavljala jedno od najmonumentalnijih zdanja i simbola tadašnje kraljevske prestonice. Jedna je od prvih železničkih stanica u Srbiji, čiji je projekat obuhvatao specifičan arhitektonski program i sadržaje prilagođene evropskim tehničkim dostignućima. Oblikovana je u duhu akademizma kao reprezentativno zdanje, razuđene osnove. Arhitektonskom kompozicijom dominira središnji klasicistički rizalit glavnog ulaza, nadvišen trougaonim timpanonom. Svojim specifičnim rešenjem zgrada predstavlja svedočanstvo tehničkog i arhitektonskog razvoja Srbije u poslednjim decenijama 19. veka.

Reference

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 

Povezano

• Spisak spomenika kulture u Beogradu

Vanjske veze

Zgrada stare Glavne železničke stanice u Beogradu na Wikimedijinoj ostavi

• Istorijat Železnička stanica iz „Arhitektonske enclikopedije Beograda XIX i XX veka“ Slobodana Giše Golubovića. Arhivirano 2021-10-31 na Wayback Machine-u
• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
• Nepokretna kulturna dobra Arhivirano 2012-03-19 na Wayback Machine-u
• Lista spomenika