Odbor za Prvi amandman

Odbor za Prvi amandman (1947)

Odbor za Prvi amandman (engl. Committee for the First Amendment) je bila kratkotrajna organizacija američkih liberalnih i ljevičarskih glumaca, zabavljača, umjetnika i sineasta koja se 1947. i 1948. godine nastojala suprotstaviti antikomunističkoj histeriji, odnosno uvođenju hollywoodske crne liste. Povod su bila javna saslušanja o navodnoj komunističkoj "subverzivnoj" aktivnosti u Hollywoodu koje je pokrenuo Odbor za antiameričku aktivnost (HUAC) Predstavničkog doma Kongresa, a na koje su se, navodeći principijelne razloge, odbili odazvati sineasti kasnije poznati kao Hollywoodska desetorica. U svrhu podrške su organizaciju - koja je ime dobila po Prvom amandmanu američkog Ustava, koji jamči slobodu govora i iznošenja političkih uvjerenja - osnovali scenarist Philip Dunne, glumica Myrna Loy i režiseri John Huston i William Wyler.

Grupi su se kasnije priključili neke od najvećih i najuglednijih imena tadašnjeg Hollywooda kao što su Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Henry Fonda, Bette Davis, Gene Kelly, John Garfield, Edward G. Robinson, Judy Garland, Vincente Minnelli, Katharine Hepburn, Paul Henreid, Dorothy Dandridge, Jane Wyatt, Melvyn Douglas, Ira Gershwin, Billy Wilder, Sterling Hayden, Burgess Meredith, June Havoc, Evelyn Keyes, Marsha Hunt, Kay Thompson. Groucho Marx, Lucille Ball, Danny Kaye, Lena Horne, Robert Ryan, Jules Buck i Frank Sinatra.

Jedna od najspektakularnijih akcija Odbora bila je let u Washington 27. oktobra 1947. gdje su članovi javno demonstrirali protiv HUAC-ovih saslušanja, a tokom sljedećih nekoliko dana su sudjelovali u radio-emisijama Hollywood Fights Back (sh. Hollywood uzvraća udarce) na mreži ABC. Aktivnosti Odbora, međutim, nisu dale nikakvog efekta, osim što su antikomunistima dali dodatnog materijala za propagandu o "crvenom Hollywoodu", pa su na kraju i sami članovi došli pod sumnju o komunističkoj aktivnosti.

24. novembra 1947. je Kongres izglasao odluku o početku kaznenog postupka protiv članova Hollywoodske desetorice, a na što su već sljedeći dan reagirali šefovi hollywoodskih studija donijevši tzv. Waldorfsku izjavu, odnosno odluku o zabrani zapošljavanja komunista i svih drugih "subverzivnih" elemenata. To je u mnogo čemu obeshrabrilo članove Odbora i potaklo ih ne samo da prekinu svoj dotadašnji aktivizam, nego da se javno ograde od svojih aktivnosti u Odboru.

Pri tome se posebno istakao Bogart, koji je u martu 1948. godine za časopis Photoplay napisao članak pod naslovom "Ja nisam komunist" u kome je tvrdio da je bio "zaveden" i "prevaren", odnosno da su mu lagali da članovi Hollywoodska desetorice nisu komunisti, iako su oni to stvarno bili.

Kasnije je dio članova Odbora na kraju i sam završio na Hollywoodskoj crnoj listi.