Vrnogračka tvrđava
Vrnogračka tvrđava (Vanograd) nastala je u periodu srednjeg vijeka na području općine Velika Kladuša, Bosna i Hercegovina. Nalazi se na vrhu Pehova brda, na 163 m nadmorske visine, a u neposrednoj blizini naselja Vrnograč. Vrnogračka tvrđava proglašena je za nacionalni spomenik BiH [1]
Prvi put se pominje u povelji od 4. oktobra 1264. godine, kada je ugarski kralj Bela IV u znak zahvalnosti darovao braći Kreščić zemljište kao feudalne posjede u Topuskom, Podzvizdu i Vrnograču. Ugarski kralj Ladislav je 1456. godine dozvolio potomcima plemena Kreščić da sagrade tvrđave Podzvizd i Vrnograč. Dok je Podzvizd bio izgrađen kao fortifikacija, Vrnograč je sagrađen kao utvrđeni dvor predrenesansnog tipa.
Nakon 1553. godine tvrđava je prelazila nekoliko puta iz ugarskih u osmanlijske ruke, a 1580, odlukom austrijskog ratnog vijeća Podzvizd i Vrnograč su razoreni. Godine 1636. osmanska vojska je popravila zidine Vrnograča i naselila i ostavila 100 vojnika posade. Iznad samog ulaza u grad bila je izgrađena drvena džamija.
Godine 1696. ban Adam Baćan je zauzeo Vrnograč, a 1697. godine ponovo je pripao osmanlijskoj vojsci. Posada u Vrnograču bila je podređena krupskom kapetanu. Ova posada je u prvoj polovini XVIII vijeka imala 100 graničara, 2 veća i 2 manja topa. Napušten je oko 1840. godine.[2]
Vrnograč predstavlja primjer srednjovjekovnog utvrđenog feudalnog dvora koji je imao pravougaonu osnovu 27X19 metara. Unutrašnji zidovi dvora su bili masivni i izrađeni od kamena i njihova debljina je iznosila oko 80-100 cm. Debljina vanjskih zidova dvora iznosila je cca 3 m. Ti zidovi su se nalazili na sjeveroistočnoj strani i imali su odbrambeni karakter. Na uglovima dvora su se nalazile tri kule kružne osnove i jedna kula čija osnova je bila pravougaona. Oko dvora bio je veliki gradski obor. Tvrđava je građena na taj način da su vanjske strane bile dobro utvrđene što je stanovnicima davalo sigurnost od neprijateljskih napada, dok je unutrašnjim rasporedom prostorija i njihovim uređenjem pružao udobnost i mir.[3]
Zidovi i bedemi tvrđave su obrasli gustim rastinjem tako da je otežan pristup. Ostaci zidova i bedema većim dijelom su urušeni, utonuli u zemlju ili su razneseni na druge lokacije.
- ↑ „Vrnogračka tvrđava”. kons.gov.ba. Arhivirano iz originala na datum 2021-06-09. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, STARI BOSANSKI GRADOVI”. Naše starine I, Sarajevo, 1953, 7-45 –. Pristupljeno 9. 2. 2020.
- ↑ „Husref Redžić: Srednjovjekovni gradovi u Bosni i Hercegovini”. www.ceeol.com. Pristupljeno 9. 2. 2020.