Fibrilacija srčanih komora
| Fibrilacija srčanih komora | |
|---|---|
 | |
| EKG snimak Fibrilacije srčanih komora | |
| Specijalnost | Kardiologija |
| Klasifikacija i eksterni resursi | |
| ICD-10 | I49.0 |
| ICD-9 | 427.41 |
| DiseasesDB | 13798 |
| MeSH | D014693 |
Fibrilacija srčanih komora ili ventrikularna fibrilacija jeste najteži oblik poremećaja srčanog ritma, kao posledica nesinhrononizovanog grčenja (kontrakcije) mišića srčanih komora, tako da nema pravilne hemodinamike srčano-sudovnog sistema što vrlo brzo dovodi do smrti.[1] Fibrilacija komora ima fatalne posledice na hemodinamiku cirkulacije, jer u tom stanju srce uopšte ne izbacuje krv u krvotok, (zapravo, srce radi, ali je efikasnost ravna nuli), što izaziva opštu hipoksiju u tkivima i ćelijama. Zbog prestanka napajanja mozga krvlju, nakon 4-5 sekunde od početka fibrilacije srčanih komora, nastaje nesvestica, a kroz nekoliko minuta sledi i moždana smrt.
Fibrilacija srčanih komora je „ubijanje“ srca sopstvenim elektropotencijalima i strujama, odnosno »autoelektrokucija srca«, kako je to označio Lowe [2]
Iznenadni srčani zastoj je vodeći uzrok smrti u industrijalizovanom svetu. Najmanje jedna četvrtina ljudi umire zbog fibrilacijom komora, izazvanog srčanog zastoja.[3] Fibrilacija srčanih komora se javlja oko 1,5 puta češće kod muškaraca nego kod žena.
Prema nekim istraživanjima, fibrilacija srčanih komora ima značajan uticaj na smrtnost, sa oko 70.000 do 90.000 iznenadnih srčanih smrti svake godine u Ujedinjenom Kraljevstvu, sa stopom preživljavanja od samo 2%.[4] Slična situacija je i u drugim visokorazvijenim zemljama sveta.
Većina smrtnih ishoda, usled fibrilacije srčanih komora, najčešće nastaje kao posledica infarkta miokarda, odnosno „srčanog udara“,[5][6] ali veoma često i kao posledica udara električnom strujom (najčešće strujom učestalosti 60 Hz).[3]
Osobe sa fibrilacija srčanih komora imaju oko 5 puta veće šanse da obole od moždanog udara, u odnosu na osobe bez fibrilacije srčanih komora. Tako npr. samu u Sjedinjenim Američkim Državama, svake godine, javlja se oko 60.000 novih slučajeva moždanog udara nastalog kao posledica fibrilacija srčanih komora.
Fibrilacije, kao i ostale srčane aritmije obično su ograničene samo na pretkomore ili samo na komore, i nikako ne zahvataju istovremeno celo srce, jer su pretkomorske i komorske mišićne mase, električno razdvojene vezivnim prstenovima oko srčanih zalistaka (valvula), pa se zato i odvojeno razmatraju i terapijski tretiraju, fibrilacije pertkomora, od fibrilacije komora (koje su znatno teži i ozbiljniji poremećaj srčanog ritma). Ilustracije radi, pretkomorske fibrilacije mogu trajati i više godina a da ne prouzrokuju znatniju slabost srca (jer je kod njih efikasnost „srčane pumpe“ umanjena za 20-30%), dok kod komorskih fibrilacija nastaje potpuni otkaz te iste pumpe praćen prestankom kretanja krvi.[3]
Najčešće se fibrilacije srčanih komora javljaju kod;
- infarkta miokarda, (u oko 12% bolesnika, a od toga u prva 72 časa čak i do 50%).[2]
- kardiomiopatija, sa učestalim i multifokalnim ekstrasitolama („preskakanja“) srca,
- feohromocitoma.
- ekstrasistola (koje potiču iz više žarišta-fokusa) najčešći su prodrom u razvoju fibrilacije ali i flatera srčanih komora
- trovanja, kardiotoksičnim lekovima, drogom itd.,
- idiopatska ventrikularna fibrilacija (nepoznatog uzroka) koja ima incidencu od oko 1% svih vanbolničkih slučajeva, kao i 3% -9% slučajeva komorske fibrilacije koje nisu vezane za infarkt miokarda, a 14% svih komorskih fibrilacije prisutan je kod bolesnika mlađih od 40 godine.[7]
- strujnog udara,
- udara groma.
Smrtnos zbog fibrilacija srčanih komora je najizraženija u ranoj fazi srčanog udara i iznosi 22%, i raste u kasnijoj fazi na 75%, zbog narušenog stanja srčanog mišića (miokarda) i hemodinamskih poremećaja.[2] Komore, u toku fibrilacije, ne mogu istisnuti krv, koja neprestano u njih pristiže, i izaziva njihovo proširenje (dilataciju), što remeti cirkulaciju u srčanim krvnim sudovima i drastično slabi snagu kontrakcije (grčenja) srčanog mišića, tako da i ako bi se pojavila regularna kontrakcija, srce se više neće kontrahovati.
Prema tome, kad počne fibrilacija komora bolesnik odmah umire.[3]
Kod fibrilacija komora, srčani impulsi nastaju u komorama, nepravilni su i kreću se nasumice. Oni najpre nadražuju jedan deo mišića komora, zatim neki drugi, pa neki naredni, da bi se impuls ponovo vratio u deo srčanog mišića odakle su krenuli - taj proces se neprekidno ponavlja i ne prestaje (sve do nastanka smrti ili reanimacije-uspostavljanja normalnog ritma). Za vreme fibrilacija srca mnogo malih delova komorskog mišića se istovremeno grči (kontrahuje), neusklađeno i nasumice, pa komora ne izbacuju krv ili je izbacuje delimično. Zapravo, srce radi, ali je efikasnost ravna nuli. Zbog toga dolazi do prestanka napajanja mozga, pa 4-5 sekundi od početka ventrikularne fibrilacije nastaje nesvestica, a kroz nekoliko minuta sledi smrt.
Fibrilaciji srčanih komora najčešće prethodi električna i bioelektrična nestabilnost srčanog mišića (miokarda) i brojne patohistološke promene i patofiziološki procesi.
- Patohistološke promene; su oštećenja ćelijskih membrana i intracelularnih prostora miofibrila ishemičnim, toksičnim, zapaljenjskim i degenerativnim procesima. U ovim procesima naročito su izražene perinekrotične zone u ishemijskoj bolesti srca sa ostrvcima vezivnog tkiva koje je izvor električne nestabilnosti srca.[2]
- Patofiziološki procesi; su složeni a često i nedovoljno razjašnjeni procesi. Mogu biti uslovljeni između ostalog poremećajima acidobazne ravnoteže i poremećajima ravnoteže tečnosti i elektrolita. Poseban značaj u ovom procesu igraju povećane vrednosti kateholamina u krvi.[2] U uslovima kao što je ishemija miokarda, mogući mehanizam aritmija je smanjenja unutarćelijska koncentracija K + (kalijuma), povećan vanćelijska koncentracija K +, noradrenalina i pojava acidoze.
- Elektrokardiogram (EKG). Fibrilacija srčanih komora, sa na EKG snimku karakteriše nejednakim, undulantnim kontrakcijama, na kojima je nemoguće identifikovati QRS kompleks koji ubrzo dovode do trenutnog prestanka fizioloških srčanih kontrakcija i pojave zastoja srca, ako se odmah ne interveniše.[1]
Fibrilacija srčanih komora, leči se primenom sledećih terapeutskih metoda;[8]
Defibrilacija srca, je primena kontrolisanog električnog šoka u svrhu uspostavljanja normalnog ritma srca. Izvodi se primenom specijalnih medicinskih uređaja - defibrilatora, čije se elektrode postavljaju na grudni koš, ili ako je on otvoren neposredno na srce.
Rana defibrilacija je od vitalnog značaja i sa njom treba započeti pre dolaska bolesnika u bolnicu. Uspešnost defibrilacije opada po stopi od 10%-15% za svaki minut posle početka fibrilacije srčanih komora. Stopa uspešnosti od 75% postiže se kod strogo nadgledanih defibrilacija koje su započete u najkraćem mogućem vremenu.[2].
Masaža srca je jedan je od postupak kardiopulmonalne reanimacije kojim se uspostavlja i održava krvotok nakon akutnog srčanog zastoja izazvanog fibrilacijom komora. Srčani zastoj najčešće nastaje kod muškaraca starijih od 50 godina u 3/4 slučajeva, istovetno kao i tokom dana (između 8 i 18 časova) u 3/4 slučajeva. Svaka kompresija srca tokom masaže oponaša otkucaj srca i zato ako se prevremeno stane sa masažom - stat će i protok krvi u mozak, i za 4-5 minuta nastati moždana smrt.
Sa primenom masaža srca, na osnovu osnovnih načela kardiopulmonalne reanimacije, treba započeti odmah nakon oslobađanja disajnih puteva i veštačkog disanja. Kako kod osoba sa zastojem srčanog rada često dolazi i do zastoja disanja, uz masažu srca, u načelu, treba uvek primeniti i veštačko disanje „usta na usta” (direktnom insuflacijom ili uz pomoć tubusa), jer predstavlja brzu metodu koju može da sprovede, istovremeno, isti spasilac.[9][10]
Za lečenje Fibrilacija srčanih komora, koriste se sledeći lekovi;
- adrenalin, koji se nekada primenjivao intrakardijalno, danas se aplikuje u venu, ili endotrahealni tubus, ređe intraosealno
- antiaritmici, Amiodarone ili Lidokain mogu pomoći, ali, za razliku od pretkomorske fibrilacije, komorske fibrilacije primena ovih lekova može ostati bez odgovora.
- natrijum bikarbonat.
- ↑ 1,0 1,1 Antić R. Uvod u elektrokardiografsku dijagnostiku, Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika Beograd, Beograd, 1976. str.153
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Ćosić P. V. Urgentna stanja u internoj medicini, Nučna knjiga Beograd, 1987. str.15-23
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Gajton A. C Medicinska fiziologija, Medicinska knjiga Beograd-Zagreb, 11. izdanje, 1990. str.243-247.
- ↑ National Institute for Health and Clinical Excellence Guidelines 2000., Pristupljeno 02. 12. 2009.
- ↑ Myerburg RJ et al. 1995
- ↑ Primary Ventricular Fibrillation during Acute Myocardial Infarction Arhivirano 2010-11-20 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 02. 12. 2009.
- ↑ Viskin S, Belhassen B (1990). „Idiopathic ventricular fibrillation”. Am. Heart J. 120 (3): 661–71. DOI:10.1016/0002-8703(90)90025-S. PMID 2202193., Pristupljeno 02. 12. 2009.
- ↑ Grupa autora Uputstvo-podsetnik. Urgentna stanja u unternoj medicini, Katedra za urgentnu medicinu VMA Beograd, 2000.
- ↑ Antić R. Uvod u elektrokardiografsku dijagnostiku, Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika Beograd, Beograd, 1976;153
- ↑ Ćosić P. V. Urgentna stanja u internoj medicini, Nučna knjiga Beograd. 1987. pp. 15-23.
