Seljački ustanak
„Seljačka buna” preusmjerava ovdje. Za događaj iz 1573. godine, v. Hrvatsko-slovenski seljački ustanak. Za roman Augusta Šenoe, v. Seljačka buna (roman). Za film i TV-seriju, v. Seljačka buna (film).
Seljački ustanak, seljačka pobuna, seljačka buna ili seljački rat (njemački: Bauernkrieg) je naziv kojim se u najširem značenju označavaju svi ustanci u kojima se kao glavnina učesnika pojavljuju seljaci. U užem smislu se pod time podrazumijevaju ustanci seljaka čiji su glavni motivi socio-ekonomske prirode. U još užem smislu se pod time podrazumijevaju ustanci seljaka u feudalnoj Evropi od 14. do 18. vijeka.
Seljački ustanci su globalni fenomen koji se pojavljuje u gotovo svim zemljama i kulturama i u najvećem dijelu pisane historije, s obzirom da su sve do najnovijeg doba većinu svjetskog stanovništva činili upravo seljaci. Oni su imali posebno važnu ulogu u historiji Kine; iako nijedan od njih nije uspio, samo njihovo izbijanje je predstavljalo svojevrsni katalizator za dalekosežne političke promjene, odnosno smjenu velikih carskih dinastija.
Do kraja XIV veka, pobune seljaka protiv zemljoposednika postale su endemske, masovnije i često oružane. Do početka XV veka, sukobi između seljaka i plemstva pretvorili su se u prave ratove, kao što je bio "remesnas" u Španiji, koji je trajao od 1462. do 1486. godine. Godine 1476. u Nemačkoj počinje ciklus „seljačkih ratova“, zaverom koju je predvodio Hans Behajm iz Niklashauzena, poznat i kao „Hans Frulaš“. To je eskaliralo u četiri krvave pobune, pod vođstvom Bundschuch („Seljačkog saveza“), između 1493. i 1517, a kulminiralo velikim ratom, koji je trajao od 1522. do 1525. i zahvatio četiri zemlje.[1]
Ipak, do kraja XV veka, kontrarevolucija je zahvatila sve nivoe društvenog i političkog života u Evropi. Iako su širom Evrope veliki socijalni pokreti i pobune protiv feudalizma nosili su sa sobom obećanje novog, egalitarnog društva, do 1525, njihov najsnažniji izraz, „Seljački ratovi“ u Nemačkoj, bio je skršen. U odmazdi je masakrirano skoro sto hiljada pobunjenika. Zatim, 1535, „Novi Jerusalim“, pokušaj anabaptista iz Minstera da carstvo božije ostvare na zemlji, takođe završava krvoprolićem. S tim porazima, praćenim širenjem lova na veštice i posledicama kolonijalne ekspanzije, završava se revolucionarni proces u Evropi.[1]
Istovremeno je započela promena društvenog sistema sa feudalizma na kapitalizam.[1]
- Ustanak Žutih turbana (184)
- Žakerija (1358)
- Seljački ustanak Wata Tylera (1381)
- Dozsin ustanak (1515)
- Hrvatsko-slovenski seljački ustanak (1573)
- Ustanak Stjenjke Razina (1670)
- Pugačovljev ustanak (1773 - 1775)
- Tajpinški ustanak (1851 - 1864)