Rimokatoličko groblje Rabić

Rimokatoličko groblje Rabić u Derventi nalazi se oko 2 km od centra Dervente prema jugu, uz magistralni put Sarajevo-Brod. Smješteno je na maloj uzvišici, na raskrsnici obilaznica oko Dervente, Bosna i Hercegovina. Na sjednici komisije za očuvanje nacionalnih spomenika održanoj 7. do 11. oktobra 2003. godine, groblje je proglašeno za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik.

Historija

Sredinom XIX stoljeća počeo je povećani dolazak novog stanovništva u derventski kraj. Tokom 1842. godine doseljena je veća grupa katolika iz kraja oko Ljubuškog, a 1850. godine iz kraja oko Travnika. Veliko naseljavanje stanovništva se dogodilo naročito poslije 1878.godine i uspostavljanja austrougarske vlasti.

Opis

Groblje zauzima površinu od 3,92 hektara. Sa istočne strane graniči sa magistralnim putem koji ide dolinom rijeke Bosne od Sarajeva do Broda. Na njegovom sjeveroistočnom uglu je velika raskrsnica dvije obilaznice oko Dervente. Na jugoistočnoj strani je smješten vojni objekat, koji je i do danas aktivan, u kojem je 2003. godine došlo do eksplozije municije. Postojanje ovog skladišta (municije) ugrožava spomeničku cjelinu. Pored katoličkog groblja, nalazilo se jevrejsko groblje, u kojem je posljednji ukop izvršen 1941. godine.

Najstariji spomenici u katoličkom groblju potiču iz sredine XIX stoljeća. Imaju oblik stele, visoke oko metar, koja je lučno završena. Ukrasi su izrađivani u plitkom reljefu. Prikaz krsta je obavezan na svakoj steli, ali u raznim varijantama kao što su latinski krst, kalvarija-golgota, više puta ponavljani krst. Na nekim krstovima su ispod vodoravnog kraka naznačeni brkovi (muška grobnica) ili dvije polulopte (ženska grobnica). Na nekim stelama je donja polovina rezervirana za natpis, koji se javlja na ovakvim stelama krajem XIX stoljeća. Natpisi su kratki i urezani na dnu stele.

Ovakvih spomenika ima na katoličkim grobljima u cijelom derventskom kraju, a izrađivali su ih kamenoresci iz sela Bunara, gdje se vadio meki pogodni kamen “meka graša”. Klesanje ovih stela počelo je polovinom XIX stoljeća, a izrađivani su za potrebe okolnog seoskog stanovništva još i u drugoj polovini XX stoljeća. Na Rabiću, već za austrougarske vladavine, polako nestaju. Klesani su po ugledu na nadgrobne spomenike u Slavoniji.

Kontinuitet sahranjivanja u groblju u Rabiću se nastavlja i između dva svjetska rata i u vremenu iza II svjetskog rata, kada počinje uveliko podizanje mramornih grobnica i takav običaj zadržao se do danas.

Literatura

• Ahmet Omerhodžić - Derventa i okolina, Geografsko društvo Bosne i Hercegovine, Posebna izdanja, knjiga VI, Sarajevo, 1981.