Zatajenje srca

Srčana insuficijencija ili zatajenje srca je bolest srca koja se javlja kad srce više ne može pumpati dovoljnu količinu krvi za opskrbu cijelog organizma. Do zatajenja srca dovode gotovo sve bolesti srca, a najčešći uzroci su visoki krvni tlak (arterijska hipertenzija ) i koronarne bolesti srca (sužavanje koronarnih arterija zbog čega srčani mišić nije dovoljno prokrvljen). Među ostalim uzrocima su bolesti srčanih klijetki, alkoholizam i virusne upale srčanog mišića (miokarditis). Kad uzrok zatajenja nije jasan ili je svojstven pojedinom bolesniku, obično se govori o idiopatskoj kardiomiopatiji, bilo dilatacijskoj (prošireno srce), hipertrofičnoj (povećana debljina srca) ili restriktivnoj (neelastičnost srca).

Srce koje popušta nije više u stanju distribuirati krv po tijelu, zbog čega dolazi do zastoja krvi u plućima i nedostatne prokvljenosti ostalih organa. Zbog zastoja krvi u plućima kod bolesnika se javlja teško i naporno disanje. Pacijenti si mogu olakšati disanje tako da usprave glavu i gornji dio tijela (tzv. ortopneja). Krv se također nakuplja u jetri i nogama, pa dolazi do oticanja (edem). Zbog neadekvatne prokrvljenosti se mogu pojaviti nekroza tkiva i gubitak tjelesne težine, kao i smanjene proizvodnje neurohormona i metabolita, što dodatno slabi organizam. Bolest je često praćena poremećajem provodnog sistema srca, odnosno srčanog ritma, što je također opasno po život.

S obzirom na težinu simptoma, bolest se često dijeli u četiri faze koje je usvojila Njujorško udruženje za srce (NYHA), u rasponu od I (pacijent nema problema) do IV (pacijent ima problema dok miruje). Liječnik dijagnosticira zatajenje srca na temelju anamneze i pregleda pacijenta. Od pomoćnih pretraga koriste se elektrokardiografija, rendgenska snimka srca, te nalazi natriuretskog peptida (hormona koji djeluje na rad srca). Zatajenje srca je također moguće utvrditi ultrazvukom srca, invazivnim snimanjem srčane komore (ventrikulografija) ili radioizotopnom pretragom (scintigrafija) srčanog mišića.

Liječenje zatajenja srca sprovodi se uklanjanjem ili ublažavanjem njegovih uzroka, odnosno primjenom lijekova koji sprečavaju ili smanjuju njegove simptome. Tako, ako je uzrok zatajenja srca visoki tlak, primjenjuju se lijekovi za visoki tlak. Ako je uzrok zatajenja srca koronarna bolest, nastoji se olakšati prokrvljenost srčanog mišića - bilo lijekovima, bilo kirurškim operacijama za širenje ili premošćivanje srčanih arterija. Ako je uzrok u bolesti srčanih zalistaka, postoji mogućnost kirurške zamjene prirodnih srčanih zalistaka umjetnima. Ako je uzrok u alkoholizmu, primjenjuje se stalna i potpuna apstinencija.

Lijekovi mogu umanjiti ili otkloniti tegobe, odnosno spriječiti ili usporiti napredovanje bolesti i smrt. To uključuje primjenu diuretika (lijekovi koji potiču izlučivanje vode iz organizma putem mokrenja) i nitroglicerinskim preparatima za širenje krvnih žila čime se smanjuje dotok krvi u srce. Napredovanje bolesti se može usporiti i zaustaviti lijekovima koji inhibiraju štetne neurohormone - oni uključuju inhibitore encima angiotenzinske konvertaze (ACE-inhibitori) i blokatore angiotenzinskih receptora (sartani), inhibitore adrenergičnih beta-receptora (beta blokatori)m te spironolakton. Kod pojedinih pacijenata može se ugraditi i stimulator srčanog ritma (pejsmejker).

Zatajenje srca je kronični sindrom čiji se simptomi pogoršavaju s vremenom, te koji zahtijeva hospitalizaciju. Usprkos liječenju, smrtnost bolesnika sa zatajenjem srca je relativno visoka.