Jovan Oliver
| Jovan Oliver | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | oko 1310 |
| Mesto rođenja | oko 1356 |
| Titula | veliki vojvoda, sevastokrator, despot |
| Poreklo | |
| Otac | vlastelin Grčin |
| Porodica | |
| Supružnik | Karavida (†1336) Marija Paleologina |
| Deca | Krajko, Danica, Damjan, Vidoslav, Dabiživ, Gusin, Rusina i Olivera |
Jovan Oliver (rođen oko 1310. godine, umro posle 1356. godine) je bio jedan od najmoćnijih velmoža u državi Stefana Dušana. Vladao je svojom oblašću vardarske Makedonije kao polu-nezavistan vladar, priznavajući sizerenstvo Dušanu, ali nije bio njegov potčinjeni.[1] Nosio je titule velikog vojvode, sevastokratora, i od proglašenja Srpskog carstva despota.
U dubrovačkim izvorima se pominje kao Oliver Grčinić i govorio je grčki jezik, na osnovu čega se smatra da je bio grčkog porekla.[1] Verovatno je pomogao Dušanovo svrgavanje oca, kralja Stefana Dečanskog, 1331. godine, a nakon smrti svoje prve žene Karavide oženio je Mariju Paleologinu, Dušanovo pomajku.[2] Jovan je bio aktivan 1334. godine u ratu sa Vizantijom, i bio je kasnije prisutan na mirovnim pregovorima zajedno sa Vratkom Nemanjićem.[2] 1341. godine, podražavajući srpske vladare, sagradio je manastir Lesnovo kod Zletova, ispunjavajući svoju zadužbinu ("obavezu").[3]
Bio je jedan od najznačajnijih Dušanovih vojskovođa tokom njegovih osvajanja Makedonije i Tesalije. Verovatno se pod pritiskom moćnog Jovana Olivera srpski kralj Dušan uključio u građanski rat u Vizantiji 1341–1347, koji mu je potom doneo neslućeno proširenje državne teritorije.[4] Veruje se da je Jovan ugovorio sastanak Kantakuzena sa Dušanom blizu Prištine u julu 1342. godine. Kantakuzen, kome je očajnički bila potrebna pomoć Srbije, očigledno se složio da Srbi zadrže sve gradove koje zauzmu, uprkos svojoj kasnijoj suprotnoj tvrdnji. Da zapečate sporazum, Kantakuzenov mlađi sin, Manuel, je trebalo da se venča ćerkom Jovana Olivera, ali je kasnije Dušan prekršio ovaj savez, pa do braka nije došlo.[4]
Umro je oko 1356. godine i sahranjen u manastiru Lesnovo. Posle njegove smrti, njegove posede su međusobno razdelili okolni srpski velikaši (Mrnjavčevići i Dejanovići) tokom raspada srpskog carstva, tako da za njegovih 6 sinova nije ostalo ništa na upravu.
- Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-08260-5
