Jevrejsko groblje u Zvorniku
Jevrejsko groblje u Zvorniku je grobljanska cjelina sa visokim stepenom autentičnosti i predstavlja važno iistorijsko svedočanstvo o životu Jevreja u Zvorniku. Na sastanku u Sarajevu 29. avgusta 2019. godine komisija za očuvanje nacionalnih spomenik Bosne i Hercegovine donijela je odluku da se groblje proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Amir Pašić, Goran Milojević i Radoje Vidović.
Historija[uredi | uredi kod]
Na područje Zvornika prve porodice Jevreja dolaze sredinom XIX vijeka iz Tuzle i Bijeljine. Tada se 1845. godine formira i prva jevrejska zajednica Sefarda . Godine 1877. u Zvorniku je živelo šest jevrejskih porodica, a dolaskom Austrougarske uprave u Zvornik su se počeli doseljavati i Aškenazi. Prema popisu stanovništva iz 1879. godine, u Zvorniku je živjelo 50 jevrejskih porodica. Groblje je osnovano 1890. godine dok je gradom upravljao H. Grizberger, uz blagoslov rabina Benjamina Hasana. Tada je u Zvorniku živilo oko 140 Jevreja.
Nakon Drugog svjetskog rata u Zvorniku i okolini su ostale samo kuće i objekti kao tragovi života Jevreja na tom prostoru.
Opis[uredi | uredi kod]
Groblje se nalazi na lokalitetu Meterizi nadomak magistralnog puta Zvornik – Bijeljina. Prostire se na 807 kvadrata. Karakteristično je po raznim formama i oblicima nadgrobnih elemenata. Na groblju se nalazi oko 80 spomenika od kojih najstariji datira iz 1888. godine. Napravljeni su od kamena, mermera ili betona. Natpisi na nadgrobnicima su uglavnom dvojezični, isklesani hebrejskim pismom i latiničnim pismom na njemačkom jeziku ili jeziku lokalnog stanovništva. Prema pisanim podacima iz 1910. godine, Sefardski Jevreji su dobro govorili lokalnim jezikom te se na njihovim spomenicima mogu uočiti natpisi na bosanskom jeziku. Aškenazi su koristili maternji njemački jezik. Pored dvojezičnosti, spomenici su karakteristični po različitim motivima koji su uglavnom uklesani u zaglavlju, s prednje strane spomenika. Uglavnom je riječ o Davidovoj zvijezdi, žalosnoj vrbi, maslinovim grančicama ili floralnom reljefu.
Maja 2008. godine podignuta je spomen tabla u znak sjećanja na zvorničke Jevreje nastradale i prognane tokom Drugog svjetskog rata.[2]
Groblje se nalazi u zapuštenom stanju i većina nadgrobnih spomenika je oštećena ili utonula. Skoro cijelo područje groblja prekrivno je divljim niskim rastinjem i većim brojem samoniklog drveća.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Jevrejsko groblje u Tuzli”. Službeni glasnik BiH, broj 76/19. Arhivirano iz originala na datum 2021-08-28. Pristupljeno 13. 8. 2021.
- ↑ Nezavisne novine - U Zvorniku obilježena godišnjica stradanja Jevreja 1942. godine
