Ikonoklazam
Ikonoklazam ili ikonoborstvo je izraz kojim se u užem smislu opisuje protivljenje postavljanju ili štovanju ikona unutar nečije kulture, najčešće iz vjerskih ili političkih motiva. Ikonoklazam je pokret koji se obično vezuje uz društvena previranja i revolucije. Ikonoklazam valja razlikovati od uništenja nečijih spomenika od strane pripadnika tuđe kulture (npr. špansko uništenje mezoameričkih spomenika) ili damnatio memoriae karakterističan za Drevni Egipat.
Izraz ikonoklazam potječe iz Bizanta. Izraz ikonoklazam odnosno ikonoklast ili ikonoklastik je kasnije postao sinonim za osobe i pokrete koje preziru uvriježene dogme i istine.
Ikonoborstvo je bilo religiozni pokret protiv ikona i relikvija u hrišćanstvu, koji se javio u 6. i 7. veku, da bi tokom jednog perioda u 8. veku postao državnom politikom Vizantije. Ikonoborci su smatrali da je klanjanje ikonama, a posebno ikonama careva, idolopoklonstvo. Na Sedmom Vaseljenskom Saboru 787. godine u Nikeji ikonoborstvo osuđeno kao jeres, a ikone su ponovo uvedene kao predmet poštovanja.
Lav III Isavrijanac je bio vizantijski car od 717 do 741. koji je prihvatio politiku ikonoborstva. Započeo je i seriju zakonodavnih reformi o religioznim pitanjima, posebno o ikonoborstvu. Izdaje seriju edikata protiv klanjanja ikonama (726-729). Carigradski patrijarh German I je dao ostavku na mesto patrijarha, jer nije mogao da potpiše taj dekret o ikonama. Car Lav III ga je zamenio patrijarhom Anastazijem, koji je bio carev istomišljenik.
Car Konstantin V Kopronim je u februaru 754. sazvao ikonoborski sabor u Carigradu, na kome su prisustvovali samo ikonoborački episkopi. Sabor je osudio ikone kao idolopoklonstvo i izbrao novoga patrijarha, koji je bio protivnik ikona. Nakon toga je usledila je obimna akcija uklanjanja slika sa zidova crkvava i čistka dvora i administracija od ikonodula, tj. pobornika ikona. Pošto su manastiri bili posebno vezani za ikone, Konstantin je ciljao na manastire vršeći veliku represiju na manastirima. Otimao je manastirsku imovinu u korist države ili vojske, prisiljavao je monahe da se žene. Mnogi monasi su zbog toga pobegli u južnu Italiju i Siciliju. Do kraja Konstantinove vlasti ikonoborstvo je išlo do toga stupnja da su proglašavali jeretičkim relikvije i molitve svecima.
Na Sedmom Vaseljenskom Saboru, održan tokom septembra i oktobra 787. godine u Nikeji, ikone su ponovo uvedene kao predmet poštovanja.Stav iznesen na Saboru je bio da treba praviti razliku između obožavanja, koje je usmereno Bogu, i poštovanja koje je usmereno prema Svecima.
Vizantijski car Lav V Jermenin (813-820) ponovo započinje, pod uticajem islama, kampanju protiv kulta ikona u hrišćanstvu; ovo gonjenje poznato je pod imenom ikonoklazam (rušenje ikona).
Vizantijska carica Teodora je sazvala sabor u Carigradu gde je konačno rešeno poštovanje ikona. Da bi se obeležilo obnavljanje poštovanja kulta ikona i kraj ikonoboračkog gonjenja, ustanovila je 11. marta 842. godine Praznik Pravoslavlja, koji se danas proslavlja prve nedelje Velikoga posta, kad se pravi "hod" odnosno crkvena litija sa sv ikonama.
- ↑ „The birth and growth of Utrecht”. Arhivirano iz originala na datum 2014-01-16. Pristupljeno 2011-08-22.
