Historijski revizionizam
Historijski revizionizam je reinterpretacija ortodoksnih pogleda na dokaze, motive i proces odlučivanja koji obuhvataju pojedine historijske događaje. Revizionista pretpostavlja da interpretacija određenog historijskog događaja ili perioda, koju za ispravnu prihvata većina istraživača, treba da bude značajno izmenjena.
Važnost historijskog revizionizma je sažeto opisao američki historičar James M. McPherson sledećim rečima:
Istorija je koninuiran dijalog između sadašnjosti i prošlosti. Interpretacije prošlosti se menjaju u odgovoru na nove dokaze, nova pitanja koja postavljaju dokazi, nove perspektive stečene prolaskom vremena. Ne postoji jedna, večna i nepromenljiva istina o događajima iz prošlosti i njihovom značenju. Revizionizam čini vitalnom i smislenom beskrajnu odiseju istoričara usmerenu ka razumevanju prošlosti.
Najopćenitiji razlozi za pojavu historijskog revizionizma, odnosno novo tumačenje historijskih događaja i procesa, se mogu sažeti na:
- pristup novim podacima, najčešće u obliku državnih arhiva sa kojih je protekom vremena skinuta oznaka "državne tajne", a koji daju potpuno novu perspektivu, odnosno nova objašnjenja za određene događaje o kojima je postojalo uvriježeno mišljenje ili konsenzus;
- nova naučna dostignuća, prije svega iz područja prirodnih ili forenzičkih nauka, koji daju brojne nove podatke odnosno alate za određivanje starosti (datiranje), porijekla i drugih osobina ljudskih ostataka ili arheoloških artefakata;
- promjene političkih okolnosti koje su nalagale da se historija tumači na jedan, odnosno priječile da se tumači na drugi način, odnosno novi kulturni i politički trendovi sa kojima se dotadašnja historija ili njeno tumačenje trebaju "uskladiti"
Upravo je politički kontekst, odnosno eksplicitni ili pretpostavljeni politički motiv za reviziju historije jedan od razloga zbog čega izraz "historijski revizionizam" često ima negativne konotacije. Tome je prilično doprinijela historiografija u drugoj polovici 20. vijeka, odnosno nastojanja pojedinih historičara da ne samo objasne, nego i opravdaju i rehabilitraju gubitničku stranu u drugom svjetskom ratu. Zbog toga se često izraz "historijski revizionizam" miješa sa "negacionizmom" ili poricanjem genocida, odnosno tvrdnjama da se neki "problematični" događaji koji se smatraju dijelom historije jednostavno nisu dogodili.