Doživotni zatvor
Doživotni zatvor (kolokvijalno doživotna robija) je naziv za zatvorsku kaznu temeljem koje je osuđenik prisiljen ostati u zatvoru do kraja svog života. U suvremenom svijetu se smatra drugom najstrožom krivičnopravnom sankcijom iza smrtne kazne, odnosno najstrožom kaznom u onim zemljama koje su smrtnu kaznu ukinule. U zakonodavstva mnogih država je uvedena upravo kao "humana" zamjena za smrtnu kaznu, jer nakon nje teoretski pretpostavlja najefikasnije sredstvo specijalne prevencije, odnosno sprečavanja osuđene osobe da ponavlja krivična djela. S druge strane, mnoga su zakonodavstva uz kaznu doživotnog zatvora uvele opcije koje osuđenicima omogućavaju puštanje na slobodu, najčešće u obliku uvjetnog otpusta.
U drugoj polovici 20. vijeka je doživotni zatvor u mnogim zemljama, slično kao i smrtna kazna, došao pod udar kritičara koji ga smatraju "nehumanom" i neefikasnom, s obzirom da se osuđenici na doživotni zatvor izricanjem te kazne smatraju trajno izbačenim iz društva, odnosno gube bilo kakav interes za rehabilitaciju. Još u 19. vijeku su kaznu doživotnog zatvora iz svojih sistema izbacile Španija i Portugal, a ta je praksa postala posebno raširena u latinoameričkim zemljama. Doživotni zatvor su kasnije počele ukidati i mnoge evropske zemlje, gdje su umjesto toga uvedene maksimalne zatvorske kazne od 40, 30, 20, pa i 15 godina.
Zakonodavstva post-jugoslavenskih država također ne poznaju institut doživotnog zatvora, slično kao što je nije postojalo ni zakonodavstvo bivše Jugoslavije, gdje je najstroža kazna iza smrtne bila kazna zatvora od 20 godina. Nastojanja da se, nakon ukidanja smrtne kazne 1990-ih, uvede kazna doživotnog zatvora, su izazivala oštre reakcije liberalne javnosti i aktivista za ljudska prava; kao zamjena su pojedine države u svoja kaznena zakonodavstva uvele maksimalne zatvorske kazne od 30 i 40 godina.
