Stećci u Bosanskom Petrovcu

Stećci u Vrtoču

Stećci u Bosanskom Petrovcu, Bosna i Hercegovina, su skupina od svega nekoliko desetina komada, rasprostranjenih na tri lokacije.

Nekropola u Vođenici

Nekropola se nalazi na lokalitetu Crkvina uz današnju crkvu u Vođenici. Stećke je registrovao Vejsil Ćurčić u Glasniku Zemaljskog muzeja 1902. god. U Arheološkom leksikonu BiH u opisu lokaliteta stoji: sačuvane ruševine crkvene srednjovjekovne građevine, uz koju se, prilikom raskopavanja nailazilo na oružje i liturgijske predmete, a oko ruševina je sačuvano oko 40 stećaka u obliku ploča i sanduka sa ornamentima polumjeseca i krsta. Prilikom posljednje obnove crkve, stećci su pomjereni i poredani uz ogradu.

Vrtoče

Druga lokacija stećaka je u Vrtoču, 20 km. od opštinskog centra, uz put prema Bihaću. Razmješteni su takođe oko savremene pravoslavne crkve iz 19. vijeka, sagrađene na temeljima srednjovjekovne crkve. Svi stećci su u obliku ploče, na jednoj kratkoj strani zaobljeni, dok na drugom kraju imaju pravokutan oblika. Ukrašeni su polumjesecom, ljiljanom i krstom i bez natpisa su. Sada je na lokaciji svega 7 komada.

Nekropola stećaka Kolunić

Nekropola se nalazi na lokalitetu Crkvina, oko 3,2 km uz put Bosanski Petrovac - Drvar, na južnom rubu Petrovačkog polja. Nekoliko parcela odvaja je od puta. Proglašena je, zajedno s ostacima srednjovjekovne crkve, za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine

Opis

Sa svih strana crkve nalazi se nekropola sa stećcima u obliku uglavnom većih ploča. Obrada ovih spomenika je jedva primjetna, tako da su ploče nepravilnog pravougaonog oblika. Često su im kraće strane zaobljene. Odavno su već utonule, a neke ploče su prelomljene. Orijentirane su u smjeru zapad-istok. Ne primjećuje se neki sistem u uspostavljanju redova.

Na jednoj od dvije ploče koje su bile "blizu oltara", Petar Mirković je zatekao uklesan ljiljan i natpis u 2 reda, između kojih je na kraju riječi stajao krst. O natpisu su pisali Petar Mirković i Ćiro Truhelka u Godišnjaku Zemaljskog muzeja, 1894. Natpis je kasnije pročitao Marko Vego, tako da se natpis s lijeve strane krsta pojavio u zrcalnoj slici. Pisan je u ustavnoj glagoljici 14-15. stoljeća:

• 1. red Ostoja
• 2. red Ostojić.

Pored imena i prezimena, ispisanih u dva reda, uklesan je sa desne strane krst.

Goran Komar iz Herceg Novog, koji je posjećivao ovaj lokalitet smatra da natpis po svojoj tipologiji pripada ustavnoj glagoljici, vjerovatno iz 15. vijeka i njime se dva puta ispisuje lično ime Ostoja. Riječ je o jednom od veoma starih glagoljskih epitafa i smatra se da je on drugi po redu po starosti u Bosni i Hercegovini.

Spomenik sa natpisom na glagoljici, za koji se duže od 100 godina mislilo da je nepovratno izgubljen (uništen ili odnesen), ponovo je pronađen na nekropoli. Otkrio ga je protoprezviter-stavrofor Zdravko Bogojević iz Eparhije bihaćko-petrovačke, tokom uređenja nekadašnjeg hrama. O tome su obaviještene nadležne institucije koje se bave zaštitom kulturno-historijskog nasljeđa na ovim prostorima, kako bi se preduzele mjere na zaštiti i konzervaciji spomen-ploče, odnosno stećka sa natpisom.