Mohamed Zahir
| Mohamed Zahir | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | 16. oktobar 1914. |
| Mesto rođenja | Kabul (Avganistan) |
| Datum smrti | 23. jul 2007. |
| Mesto smrti | Kabul (Avganistan) |
| Poreklo | |
| Porodica | |
Mohamed Zahir (perz. محمد ظاهرشاه; Kabul, 16. oktobar 1914 — Kabul, 23. jul 2007) poslednji vladar (kralj, šah) Avganistana. Zemljom je suvereno vladao od 1933. do 1973. godine, kada je nasilno svrgnut sa prestola.
Studirao je u Kabulu i Francuskoj; 1933. godine postao ministar prosvete u vladi Avganistana, a zatim posle uspelog atentata na njegovog oca šaha Mohameda Nadira, stupio je na presto 8. novembra 1933. godine. U isto vreme bio je i vrhovni verski poglavar u zemlji.
1964. godine proglasio je novi Ustav, kojim je pokrenuo modernizaciju države u svakom smislu, pa je time stvorio mnogo neprijatelja među verskim fanaticima.
1973. godine, njegov rođak i i bivši premijer Mohamed Daud Kan, izveo je vojni puč i formirao republikansku vladu, dok se šah Mohamed Zahir nalazio na operaciji oka u Italiji. Tokom ovog puča, šah je abdicirao u mesecu avgustu, čime je prekinuta vladavina dinastije Barakzai, a time i doba mirnog života u Avganistanu.
Zahir-šah živeo je u izbeglištvu (egzilu) u Italiji. Posle američke okupacije Avganistana, u aprilu 2002. godine, vratio se u svoju zemlju. Iako je veliki deo naroda i političkih krugova bio za ponovno uspostavljanje monarhije u Avganistanu, Zahir-šah nije na to pristao, iako je želeo, zbog ogromnog američkog pritiska da se ne obnovi monarhija.
Posle povratka u Kabul, Mohamed Zahir-šah živeo je u svojoj kraljevskoj palati. Zatim su stigle vesti da je 2005. godine, navodno prodao palatu, a u stvari se pretpostavlja da mu je kao već iznemoglom starcu ista nasilno oduzeta, pa danas pripada državi.
Izvori[uredi | uredi kod]
- Mala enciklopedija Prosveta, četvrto izdanje, 1986.