Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica
_sr.svg)
Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica je geografska linija poznata kao zapadna granica Velike Srbije koju je predlagao Vojislav Šešelj, a zbog čega je dobila alternativni naziv Šešeljeva linija.
Odnedavno se koristi i kao predložena granica dviju kulturno-političkih cjelina u Hrvatskoj, odnosno tzv. Zapadne i Istočne Hrvatske.
Linija između Karlobaga na Jadranskom moru i Virovitice, s manjim ili većim odstupanjima, odgovara krajnjim tačkama napredovanja Otomanskog Carstva prema srednjoj Evropi na području današnje Hrvatske (bez Dalmacije, koja je u to doba bila mletačkom vlašću). Habsburška Monarhija, u čijem je sastavu bila Hrvatska, na tom je području u svrhu odbrane svojih područja organizirala poseban upravni režim zvan Vojna krajina, odnosno naseljavala izbeglice s Balkana među kojima je bio veliki broj pravoslavnih hrišćana. Mnogi od njih će se u 19. veku etnički izjasniti kao Srbi te tako stvoriti iredentističke argumente za pripajanje tih krajeva srpskoj državi.
Projekt o stvaranju srpske države s takvim granicama je aktualnim postao 1920-ih, kada je posle stvaranja Kraljevine SHS postalo jasno da u novoj državi nije rešeno nacionalno pitanje, odnosno da je nemoguće asimilovati područja sa hrvatskom većinom. Među srpskim političarima je tada sazrevalo uverenje da su ujedinjenjem pogrešili i da ipak treba stvoriti Veliku Srbiju.[1] Kao rešenje srpskog nacionalnog pitanja, često je predlagana „amputacija Hrvatske“, u suženim granicama, koja bi bila lišena svih "srpskih" krajeva.[2][3]
Preteča Šešeljeve linije je plan Velike Srbije koji je predložio četnički ideolog Stevan Moljević u svome spisu „Homogena Srbija“.[4] Moljević je insistirao da se jasno omeđe sve srpske zemlje i one učine homogenim u etničkom pogledu. On je zagovara stvaranje Velike Srbije i njeno etničko čišćenje od drugih naroda. Smatrao je da bi Kraljevina Jugoslavija tako trebala da bude preuređena nakon Drugog svetskog rata.
Četnici su na Svetosavskom kongresu 1944. odlučili da posleratna Jugoslavija bude monarhija sa tri federalne jedinice: slovenačkom, hrvatskom i velikosrpskom, koja je trebalo da obuhvati Srbiju, Crnu Goru, Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu i veći deo Hrvatske. Međutim, ti planovi su propali pobedom partizana i njihovog koncepta nove, socijalističke i federativne Jugoslavije.
Šešelj je tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji zahtevao u Narodnoj skupštini Srbije da JNA povuče svoje trupe na tu granicu, dodavši da je sve istočno od te linije srpsko. Sve zapadno od te granice bi, prema Šešeljevim rečima, bilo slovenačko ili hrvatsko. Kako Šešelj u svojim knjigama navodi, ove granice bi 98 % Srba vratile u Srbiju pod tim granicama, takođe bi Srbija imala mnogo bolju privredu, more i dr.
Ratna iskustva, kada je postalo jasno da, čak i uz većinu tehničkih sredstava JNA, srpska država ne poseduje materijalne, ekonomske, moralne i ljudske resurse da ostvari tako ambiciozan cilj, kompromitovali su ideju "Šešeljeve linije" ne samo u međunarodnoj, nego i u samoj srpskoj javnosti. Još za vreme samog rata, vlasti u Beogradu su se počele postepeno okretati od te ideje, odnosno prihvatati "umerenije" koncepte Velike Srbije, sve dok Dejtonskim mirovnim sporazumom nije priznat teritorijalni integritet kako BiH, tako i Hrvatske u njihovim predratnim, odnosno avnojskim granicama.
Danas samo Srpska radikalna stranka prihvata ovu ideju i mnogi srpski političari, uključujući i nekadašnje zastupnike ove ideje, smatraju da je ova granica „nerealna“.[5]
Linija Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica je postala aktualnom poslije izbora 2007. godine zahvaljujući tezi hrvatskog novinara i publicista Denisa Kuljiša, koji je, analizirajući izborne rezultate, ekonomske i kulturne trendove u periodu nakon završetka rata u Hrvatskoj, predložio da ona postane razdjelnica između dvije specifične cjeline - tzv. Zapadne Hrvatske, u kojoj dominiraju moderne, liberalne "evropske" vrijednosti te tzv. Istočne Hrvatske, u kojoj dominira ekonomska zaostalost, ekstremni nacionalizam i konzervativne "balkanske" vrijednosti [6] . Kuljiš drži da bi se linija Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica mogla u Hrvatskoj koristiti slično kao što se u Njemačkoj dan-danas koristi granica bivše Istočne i Zapadne Njemačke, odnosno kao što u SAD postoji linija Mason-Dixon koja jasno dijeli američki Sjever od Juga.
Kuljišev je koncept izazvao brojne kontroverze i žestoke kritike u hrvatskoj javnosti.
- ↑ Krsto Cicvarić, Velika Srbija Arhivirano 2008-10-09 na Wayback Machine-u „Jasno da je učinjena velika pogreška što odmah posle pobede nije proglašena Velika Srbija. Da je proglašena Velika Srbija, mi danas ne bismo imali više teškoća s Hrvatima nego što ih imamo, a srpski narod bio bi kompaktniji i pretstavljao bi jaču silu nego što je sada slučaj“.
- ↑ „Dr Vojislav Šešelj, Ideologija srpskog nacionalizma”. Arhivirano iz originala na datum 2007-01-10. Pristupljeno 2010-01-14.
- ↑ Mladen Klemenčić, Velikosrpska teritorijalna posezanja
- ↑ „Tribunal Pénal International pour l'Ex-Yougoslavie - N° de dossier IT-94-1-T”. Pristupljeno 03-04-2008. (en)
- ↑ Velika Srbija nerealna
- ↑ Što to Denis Kuljiš piše o Slavoniji Arhivirano 2016-04-24 na Wayback Machine-u kulen.net