Rat Antonija i Oktavijana
| Rat Antonija i Oktavijana | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dio građanskih ratova Rimske Republike | |||||||||||
| |||||||||||
| Zaraćene strane | |||||||||||
| Rimska Republika - Oktavijan i njegove pristaše | Ptolemejski Egipat i pristaše Marka Antonija | ||||||||||
| Komandanti | |||||||||||
| Oktavijan, Marko Agripa |
Marko Antonije†, Kleopatra VII od Egipta† | ||||||||||
| Snage | |||||||||||
| 198.000 rimskih legionara [1] 260 rimskih ratnih brodova |
193.,000 rimskih i egipatskih vojnika [2] 300 rimskih i egipatskih ratnih brodova | ||||||||||
| Gubici | |||||||||||
| nepoznato | nepoznato Sve Antonijeve trupe su zarobljene ili prebjegle na Oktavijanovu stranu, skoro sva flota je uništena. | ||||||||||
Rat Antonija i Oktavijana, također poznat pod nazivima Ptolemejski rat, Antonijev građanski rat, Rat Istoka i Zapada ili Završni rat Rimske Republike je bio oružani sukob koji se između 32. pne i 30. pne. vodio između Rimske Republike, odnosno Oktavijana i njegovih pristaša na jednoj, te Ptolemejskog Egipta i pristaša rimskog političara Marka Antonija na drugoj strani. Završio je Oktavijanovom pobjedom nakon koje je Egipat anektiran kao rimska provincija, i time i u političkom smislu završio helenistički period na Bliskom Istoku. Njime su okončani i višedecenijski građanski ratovi te stvoreni uvjeti da Oktavijan postepeno stari republikanski režim transformira u Rimsko Carstvo i uspostavi eru dugotrajnog mira i prosperiteta poznatu kao pax romana.
Augustov građanski rat je izraz kojim se ponekad opisuju građanski ratovi u Rimu vođeni u dvije decenije nakon smrti Julija Cezara, a u kojima je jedna od zaraćenih strana bio njegov nećak i usvojeni sin Oktavijan, kasnije poznat kao August. On je u njima uspio poraziti sve svoje protivnike te dotadašnju Rimsku Republiku transfomirati u Carstvo.
Kad je Cezar ubijen, u ožujku 44. pne., Oktavijan August se s vojskom nalazio kraj Apolonije, u današnjoj Albaniji. Imao je tada svega 18 godina i bio je često podcjenjivan od strane ostalih svojih konkureneta u borbi za vlast. Međutim, koristeći se statusom Cezarova nasljednika, vraća se u Italiju i formira svoju vojsku od Cezarovih veterana. U Rimu zatječe glavne Cezarove ubojice, zagovornike Republike, Bruta i Kasija, koji su u međuvremenu ojačali svoj utjecaj.
Nakon kratkog razdoblja napetosti, pa i otvorenog neprijateljstva poznatog kao Mutinski rat, formira s glavnim Cezarovim suradnicima Markom Antonijem i Lepidom savez poznat kao Drugi trijumvirat, te otpočinju progon onih koji su bili umiješani u atentat na Cezara.
Nakon toga okreću se na Bruta i Kasija koji su pobjegli na istok, a što dovodi do tzv. Oslobodilačkog građanskog rata. Kod Filipa, u Grčkoj, Antonije i Oktavijan su pobijedili vojsku republikanaca, a Brut i Kasije izvršavaju samoubojstvo, 42. pne.. Oktavijan se vraća u Rim, a Antonije odlazi u Egipat, gdje sklapa, prvo formalni, a potom i osobni (intimni) savez s kraljicom Kleopatrom, bivšom ljubavnicom Julija Cezara i majkom njegova sina Cezariona. Upravljanje rimskim provincijama dijeli se na način da Oktavijanu pripada Zapad, a Antoniju Istok.
Antonije započinje vojne pohode na istoku, uz sve jaču intimnu vezu s Kleopatrom. Za to vrijeme Oktavijan sklapa mnogo korisnih saveza u Rimu, guši sicilijanski ustanak Seksta Pompeja, time jačajući svoju moć, te sve više optužuje Antonija da se suviše udaljuje od Rima, stvorivši prejake veze s Egiptom i njegovom kraljicom. Napetosti između Oktavijana i Antonija dovode i do kratkotrajnog rata Oktavijana i Markovog brata Lucija.
Pokušavajući spasiti savez s Antonijem, Oktavijan čak udaje za njega svoju sestru Oktaviju, ali usprkos tome osjeća se da sve više rastu napetosti između dojučerašnjih saveznika i suradnika. Situacija se iz dana u dan pogoršava, a kad je Antonije na kraju uzeo Kleopatru za ženu, a bio je oženjen Oktavijanovom sestrom, 32. pne. Oktavijan objavljuje rat njemu i Kleopatri. Rat se rješava 31. pne., u znamenitoj pomorskoj Bitki kod Akcija, na zapadnoj obali Grčke. Nakon što je mnogo brodova izgorjelo i mnogo vojnika s obje strane izginulo, Oktavijanova flota pobijeđuje flotu Antonija i Kleopatre pa ovi bježe za Egipat. Oktavijan kreće za njima u potjeru, te se nakon nekoliko mjeseci iskrcao u Aleksandriji i porazio ostatke Antonijevih snaga. Nakon toga su Antonije i Kleopatra izvršili samoubojstvo, 30. pne..
Opća jedinstvenost ovog Rimskog građanskog rata je njegova povjesna unikatnost. Nikada u tako malenom vremenskom razdoblju tijekom građanskog rata nije bilo tako mnogo zaraćenih strana koje su posjedovale svoju vojsku. Ako se pogled usmjeri na tih cijelih četrnaest godina nalazimo svekupno 6 vojski sa svojim vođama koje su vodile rat protiv svojih ostalih konkurenata. To su bili:Rimski Senat, Oktavijan, Lepid, Marko Antonije, Pompej mlađi, Brut i Kasije.
Svi oni su u minimalno jednoj fazi rata ovog pokušali vojno likvidirati sve ostale. Poslije konačne pobjede August postaje milostiv prema svojim poraženim protivnicima. Lepid je postao vrhovni rimski svećenik (pontifex maximus), Senat je dobio pravo izglasavanja opoziva cara, dvoje djece Kleopatre i Marka Antonija su postali vazalni kraljevi na Bliskom istoku, a daljnji muški potomak Pompej se puno kasnije oženio za kćer cara Klaudija. Jedine bespogovorne žrtve su bile Brut i Kasije radi svog ubojstva Cezara.