Stilit
Stolpnik (stubnik; ili grčki stilit) je tip askete koji je u ranim hrišćanskim danima vizantijskog carstva obitavao na stubu (stolp na staroslovenskom, stylos na grčkom) i propovedao, postio i molio se. Ovi asketi su verovali da će umrtvljenje njihovih tela doneti spasenje njihovoj duši.
Podvig stolpnika se sastojao u tome da žive na stubu ili na vrhu stene, bez obzira na klimatske uslove, koji su neretko veoma otežavali ovaj način podvizivanja (kiša, vetar, niske ili visoke temperature). Kolevkom stolpika se smatra vizantijska provincija Sirija, jer se upravo tu najviše negovao ovakav vid podviga. Vrh stuba je lestvicama bio povezan sa tlom, a ponekada se na njemu nalazila nadstrešnica koju su podizali poštovaoci stolpnika kako bi makar malo olakšali patnje ovih asketa. Stolpnici su neretko u cilju povećanja sopstvenih patnji stavljali na sebe lance u obliku krsta. Cilj ovog podviga bio je odvajanje od materijalnog, grešnog sveta. Stolpnika je tokom istorije bio veliki broj, a među njima je bilo i nekoliko žena.[1]
Prvi stilit je verovatno bio Simeon Stolpnik, koji se popeo na stup u Siriji 423. i nije sa njega silazio do svoje smrti 37 godina kasnije.
Vrlo brzo su stolpnici stekli veliki broj pristalica, koje su verovale u isceliteljske i prorčanske moći ovih monaha. Poštovanje stolpnika je preraslo u pravo obožavanje. Na mestima gde su obitavali, cvetali su trgovina, zanatstvo i gostioničarstvo, jer ih je veliki broj ljudi posećivao. U 8. veku sa pojavom ikonoborstva, broj stolpnika se smanjio, a zabeleženi su i slučajevi progona. Na primer, car Konstantin V je izdao naredbu da se svirepo pogubi Petar Stolpnik. Osipanje stolpnika se beleži i u 9. veku, ali je od kraja tog veka ovaj način podviga ponovo zaživeo.[1]
Likovne predstave stolpnika sačuvane su u mnogobrojnim vizantijskim crkvama, kao i u srpskim crkvama i manastirima kao što su Dečani, Bogorodična crkva u Studenici, Manasija i Gračanica. Na nekim prikazima postoje imena stolpnika, ali na nekima i ne. Prikazivani su kao stari monasi sede brade, kako sede podignutih ruku na mermernim stubovima ukrašenog kapitela, vidljivi samo iznad ramena ili pojasa. Prikazivana je i metalna ograda koja ih je štitila od pada, a ponekada su slikana i mala vrata ili merdevine prislonjene uz stub.[1]
- Simeon Stolpnik Stariji
- Simeon Stolpnik Mlađi
- Alimpije Stolpnik
- Nikita Stolpnik
- Danilo Stolpnik
- Luka Stolpnik
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Politikin zabavnik broj 2973, datum: 30.1.2009. „Život na vrhu stuba“: strane 4-6. Izdaje i štampa: Politika AD. Beograd.
