Ptolemej (gnostik)
Ptolemej ili Ptolomej (Ptolemaios; umro oko 180.) je bio ranohrišćanski teolog iz 2. vijeka. Pripadao je zapadnoj (italskoj) školi valentinskog gnosticizma.
Irenej je Ptolemejevoj gnozi posvetio značajan dio svoga djela protiv gnostika (Adversus haereses). Ptolemej je najvjerojatnije bio direktan učenik Valentinov, a djelovao je po svoj prilici u Rimu. Irenej spominje Ptolemejev komentar Prologu Ivanova Evanđelja, i iznosi njegov sadržaj.[1] Taj se Ptolemejev spis inače nije sačuvao. Irenej je smatrao Ptolemeja jednim od najvažnijih Valentinovih učenika.[2]
Epifanije Salaminski nam je sačuvao u cjelini Ptolemejev spis »Pismo Flori« (Pros Phloran), nekoj nepoznatoj obrazovanoj kršćanki.[3] Ovo delo je veoma značajno jer je jedini u grčkom izvorniku sačuvani gnostički spis. Ptolemej je Flori saopćio samo opće crte gnostičke nauke, ostavljajući za kasnije, kad bude ocijenjena »dostojnom da primi apostolsku predaju« (7, 9), saopćavanje dubljeg kozmogonijskog nauka.[2]
- Fragments of Ptolemy (earlychristianwritings)
- Ptolemy the Gnostic (Catholic Encyclopedia)