Pretorski ukaz

Pretorski ukaz (latinski: Edictum praetoris) je u drevnom Rimu, odnosno u rimskom pravu označavala deklaraciju kojom bi pretor na početku svog jednogodišnjeg mandata objavljivao osnovna načela pravne prakse, odnosno primjenjivanja rimskih zakona. On je u većini slučajeva predstavljao običnu formalnost, s obzirom da su pretori često bili političari bez nekog značajnijeg pravnog obrazovanja i pravničkog iskustva; u pravilu bi njihovi ukazi predstavljali tek potvrdu ukaza svog prethodnika. U nekim slučajevima bi se pretori prije objavljivanja ukaza konzultirali sa vodećim rimskim pravnicima, odnosno pružali su prilike za uvođenje određenih inovacija. Tako je dokument s vremenom dobivao sve veći sadržaj, odnosno značaj kao izvor prava, a njegovi komentari kao važan izvor rimske jurisprudencije.

Godine 129. rimski car Hadrijan je naredio pravniku Salviju Julijanu da kodificira dotadašnje pretorske ukaze, nakon čega su oni postali permanentni, odnosno novi ih pretori više nisu mogli mijenjati. Otada se ukaz nazivao stalnim ukazom (edictum perpetuum).