Mastocitoza
| Mastocitoza | |
|---|---|
 | |
| Mikrografiski nalaz kod mastocitoze (nakon biopsije kože) | |
| Specijalnost | Onkologija, Hematologija |
| Klasifikacija i eksterni resursi | |
| ICD-10 | Q82.2, C96.2 |
| ICD-9 | 757.33, 202.6 |
| ICD-O | 9741/3 |
| OMIM | 154800 |
| DiseasesDB | 7864 |
| eMedicine | derm/258 med/1401 |
| MeSH | D008415 |
Mastocitoza je retko klonsko neoplastično oboljenje mastocita prouzrokovano malignim rastom i akumulacijom mastocita u jednom ili više tkiva i organa.[1][2] Svetska zdravstvena organizacija (SZO) je 2008. godine, u klasifikaciji tumora hematopoetskog i limfnog tkiva, mastocitozu svrstala u grupu mijeloproliferativnih neoplazmi. Bolest je podeljena na kožnu i sistemsku mastocitozu (SM), a potom je klasifikovana u zasebne podtipove.[3]
Simptomi oboljenja nastaju zbog mehaničke infiltracije i imunološke reakcije tela različitih tkiva oslobađenim proinflamatornim citokinima iz mastocita koji se gomilaju u tkivu kože i ponekad, u drugim delovima tela.[4]
Bolest se odlikuje veoma heterogenom kliničkom slikom, počev od kožnog oblika, koji može spontano da se povuče, do veoma agresivne neoplazme sa smrtnim ishodom.[5]
Oko 90% ljudi sa običnom mastocitozom i manje od 50% ljudi sa drugim oblicima mastocitoze imaju urtikariju pigmentoze - male, crvenkastosmeđe mrlje po celom telu, koje obično stvaraju urtike i crvenilo kada se protrljaju ili počešu.
Ređi oblici mastocitoze povezani su sa teškim poremećajem krvi (poput akutne leukemije, limfoma, hronične neutropenije ili mijeloproliferativnim poremećajem) ili sa teškom bolešću; leukemijom mastocita i agresivnom mastocitozom.
Uzrok mastocitoze je nepoznat. Tokom godina u organizmu obolele osobe nakuplja se sve više mastocita, koji dovode do postepenog razvoja kliničke slike praćene različitim simptomima, među kojima dominiraju bolovi u zglobovima i kostima, sklonost ka teškim alergijskim reakcijama, uključujući simptome nalik anafilaksi.[6] Zbog sve većeg nagomilavanja histamina u njihovom želucu može se razviti peptički ulkus (čir) i hronični proliv.
Manifestacije sistemske mastocitoze uključuju sledeće:
- Anemija i koagulopatija
- Abdominalni (trbušni) bol, koji je najčešći simptom od strane digestivnog sistema, zatim, dijareja (proliv), mučnina i povraćanje
- Simptomi i znaci gastroezofagealne refluksne bolesti
- Svrab i ispiranje
- Anafilaktoidna reakcija.[7][8]
- Objektivni pregled
Objektivnim fizičkim pregled mogu se ustanoviti sledeće promena:
- Znaci anemije (npr, bledilo)
- Hepatomegalija (27%)
- Splenomegalija (37%)
- Limfadenopatija (21%)
- rtikarija (41%)
- Osteolize i patološke frakture (retko)
- Dijagnoza na osnovu konsenzusom usvojenih kriterijuma
Dijagnoza bolesti može se postaviti ukoliko je zadovoljen jedan „major-veliki” i jedan „minor-mali” dijagnostički kriterijum, ili ako su ispunjena tri „minor” kriterijuma. „Major” kriterijum podrazumeva postojanje multifokalnih infiltrata mastocita u bioptatu koštane srži ili ekstrakutanih organa.[9] Četiri „minor” kriterijuma su:
- Vretenast oblik ili netipični morfološki izgled kod više od 25% mastocita;
- Mutacija u kodonu 816 KIT;[10]
- Ekspresija CD2, odnosno CD25 uz normalne markere za mastocite;
- Povišen nivo ukupne triptaze u serumu.
- Dijagnoza na osnovu toka bolesti
Na osnovu toka bolesti, sistemski oblik mastocitoze deli se na; indolentni podtip i agresivni podtip SM. Agresivni oblik bolesti dijagnostikuje se ukoliko postoji bar jedan sistemski znak:
- Citopenija (hemoglobin < 100 g/l,
- Apsolutni broj neutrofila < 1 × 109/l, trombociti < 100 × 109/l);
- Hepatomegalija sa oštećenjem funkcije jetre, ascitesom ili portalnom hipertenzijom;
- Hipersplenizam;
- Skeletna bolest (osteolize i patološke frakture);
- Malapsorpcija sa gubitkom telesne mase.
Lečenje mastocitoze zahteva primenu dve vrste antihistaminika: blokatore histaminskih H1 receptora i histaminskih H2 receptora, koji se koriste za lečenje peptičkih ulkusa.
Ako je mastocitoza povezana sa teškim, osnovnim poremećajem, lečenje je mnogo dugotrajnije i složenije, jer kod takvih bolesnika postoje brojne nedoumice. Naime iako je klasifikacija SZO dala jasne dijagnostičke kriterijume SM, „sive zone” usled preklapanja podtipova bolesti i dalje postoje. Kod bolesnika sa takvim oblicima jako je teško proceniti kada i kod koga primeniti citoreduktivnu terapiju.[11]
Sistemski oblik mastocitoze (SM) za zasada se smatra neizlečivom bolešću, a terapijski pristup je individualan i zavisi od tipa oboljenja i ispoljenih simptoma.
Kod osoba sa indolentnim oblikom bolesti prevencija i lečenje simptoma i znakova koji su posledica degranulacije mastocita jedini su neophodni vid lečenja, a prognoza je dobra.
Kod agresivnog podtipa SM neophodna je primena citoreduktivne terapije, sa neizvesnim ishodom lečenja.[12]
- ↑ Horny HP, Sotlar K, Valent P. Mastocytosis: state of the art.Pathobiology. 2007; 74:121-32.
- ↑ Metcalfe DD. Mast cell and mastocytosis. Blood. 2008; 112:946-56.
- ↑ Horny HP, Metcalfe DD, Bennetti JM, Bain BJ, Akin C, Escribano L, et al. Mastocytosis. In: Swerdlow SH, Campo E, Harris NL, Jaffe ES, Pileri SA, Stein H, et al. WHO Classification of Tumours of Haematopoietic and Lymphoid Tissues. 4th ed. Lyone, France: International Agency for Research and Cancer (IARC); (2008). str. 54-63.
- ↑ Valent P, Horny HP, Escribano L, Longley BJ, Li CY, Schwartz LB, et al. Diagnostic criteria and classification of mastocytosis: a concensusproposal. Leuk Res. 2001; 25:603-25.
- ↑ Pardanani A, Tefferi A. Systemic mastocytosis in adults: a review on prognosis and treatment based on 324 Mayo Clinic patients and current literature. Curr Opin Hematol. 2010; 17:125-32.
- ↑ Hepner DL, Castells MC. Anaphylaxis during the perioperative period. Anesth Analg. 2003; 97:1381-95.
- ↑ Bonadonna P, Zanotti R, Pagani M, Caruso B, Perbellini O, Colarossi S. How much specific is the association between hymenoptera venom allergy and mastocytosis?. Allergy. 2009 Sep. 64(9):1379-82.
- ↑ Weingarten TN, Volcheck GW, Sprung J. Anaphylactoid reaction to intravenous contrast in patient with systemic mastocytosis. Anaesth Intensive Care. 2009 Jul. 37(4):646-9.
- ↑ Valent P, Sperr WR, Schwartz LB, Horny HP. Diagnosis and classification of mast cell proliferative disorders: delineation from immunologic diseases and non-mast cell hematopoietic neoplasms. J Allergy Clin Immunol. 2004; 114:3-11
- ↑ Fritsche-Polanz R, Jordan JH, Feix A, Sperr WR, Sunder-Plassmann G, Valent P, et al. Mutation analysis of C-KIT in patients with myelodisplastic syndromes without mastocytosis and case of systemic mastocytosis. Br J Haematol. 2001; 113:357-64.
- ↑ Pardanani A. WHO subvariants of indolent mastocytosis: clinical details and prognostic evaluation in 159 consecutive adults. Blood. 2010; 115:150-1.
- ↑ Fritsche-Polanz R, Fritz M, Huber A, Sotlar K, Sperr WR, Mannhalter C, et al: High frequency of concomitant mastocytosis in patients with acute myeloid leukemia exibiting the transformatin KIT mutation D816V. Mol Oncol. 2010; 4:335-46.
