Izuzimanje Balkana iz rimske jurisdikcije

Hrišćanska podjela 1054. godine

Rasprostranjenost hrišćanstva

Izuzimanje Balkana iz rimske jurisdikcije u VIII vijeku je jedan od niza događaje koji će u XI vijeku dovesti do konačne podjele hrišćanstva.

Prva verzija

U borbi protiv ikona koja će trajati preko sto godina i obuhvatati cio hrišćanski svijet, vizantijski car Lav III Isavrijac dolazi u sukob i sa papskom kurijom. Da se osveti papi, koji se stavio na stranu njegovih protivnika, car 732. godine donosi odluku da se od papske jurisdikcije oduzmu Sicilija, južna Italija i zapadni Balkan i da se podvrgne vlasti carigradskog patrijarha. Bila je ovo jedna od najvažnijih odluka u istoriji Balkana. Romanski uticaj, koji je do VII vijeka bio toliko vidan i značajan, čak i u Solunu i Korintu pošto su te dijeceze (episkopije) spadale pod vlast Rima, počeo je da slabi. Zadržati će se samo uz primorje radi trgovačkih i neposrednih drugih veza. Južni Slaveni dijelom dolaze pod rimski, a dijelom pod carigradski uticaj. Zbog toga se kod njih javljaju i kulturološke razlike.

I pored svih pokušaja izmirenja, sukob će se produbljivati u suparničku borbu o prvenstvo. Carigrad vjeruje da je on nasljednik starog Rima kao novi Rim u kojem je car gospodar države, i središte sveg političkog i duhovnog života. Rim ne napušta stare tradicije u kojima je crkveni poglavar ujedno i politički. Rim stalno smatra da je Balkan dio na koji uvijek ima pravo (prema odluci sa Prvog Vaseljenskog sabora 325 godine u Nikeji).

Druga verzija.

Godine 751. Ravena je pala u ruke Langobarda i to je bio kraj vizantijske vlasti u sjevernoj i srednjoj Italiji. Rimska crkva se našla van teritorije rimske države i izgubila nadu u pomoć Vizantije. U isto vrijeme na zapadu se stvarala franačka kraljevina i papa je odlučio staviti se u zaštitu nove sile. Papa Stjepan II je u Parizu 754 sklopio savez sa Franačkom po kojem je stvorena nova crkvena rimska država pod zaštitom Franaka. Franačka država će 800. godine postati carstvo, a kasnijeSveto Rimsko Carstvo.

Istovremeno vizantijski car Konstantin V oduzeo je od Rima i pripojio carigradskoj patrijaršiji Balkan, južnu Italiju i Siciliju. Prihode od papskih patrimonija, koji su iznosili 3,5 centenorija zlata godišnje, oduzeo je papskom prijestolu i predao državnoj blagajni. Papa je bezuspješno protestvovao.

Ovom odlukom stvoreni su snažni uslovi za širenje vizantijskog crkvenog i kulturnog uticaja na područje južnoslovenskih zemalja. Ubrzaće se i potiskivanje Rima sa grčkog Istoka i Vizantije sa latinskog zapada.