Hipertermija
| Toplotni udar | |
|---|---|
lat. | Ictus e calore |
 | |
| Unos dovoljne količine tečnosti osnovni je vid prevencije toplotnog udara | |
| Specijalnost | reanimatologija |
| Klasifikacija i eksterni resursi | |
| ICD-10 | T67.0 |
| ICD-9 | 992.0, 780.6 |
| DiseasesDB | 18924 |
| MeSH | D005334 |
Toplotni udar je jedna od najtežih komplikacija termičkog stresa.[1][2]
Do ovog stanja dolazi u uslovima:
- povišene spoljne temperature i
- visokog procenta relativne vlažnosti vazduha, kao i kod
- pregrejanosti i dugotrajnog mišićnog rada.
Usled intenzivnog izlaganja organizma toploti dolazi do otkazivanja termoregulatornih mehanizama, i u takvim slučajevima telesna temperatura može naglo porasti i u razmaku 10-15 minuta dostići i preko 41 °C. To je praćeno neurološkom i opštom telesnom disfunkcijom. Preterana toplota denaturiše proteine, destabilizuje fosfolipide i lipoproteine, što dovodi do:
- kolapsa kardiovaskularnog sistema,
- otkazivanja mišića i organa,
- konvulzija,
- kome i
- u najtežem slučaju do smrti.
Toplotni udar se može pojaviti iznenada, bez prethodnih simptoma iscrpljenosti vrućinom.
Simptomi toplotnog udara su:
- visoka telesna temperatura (iznad 40 °C),
- suva i vruća koža, otežano disanje,
- tahikardija (160-180 otkucaja srca u minuti),
- nizak krvni pritisak,
- vrtoglavica,
- glavobolja,
- umor,
- mučnina i povraćanje,
- grčevi,
- nesiguran hod,
- gubitak svesti,
- krv u urinu ili stolici,
- odsustvo znojenja i sl.
Postoje dve forme toplotnog udara: izvršni i klasični.
- Izvršni se češće javlja kod mlađih osoba, koje se duži vremenski period izlažu fizičkim aktivnostima pri visokim temperaturama vazduha. To je i jedan od najčešćih uzroka smrti mladih sportista.
- Klasični toplotni udar se javlja kod starijih osoba (pogotovo hroničnih bolesnika) i dece. Obično se javlja leti, usled naglog porasta temperature, jer je ovim osobama potrebno više vremena da se aklimatizuju.
Lečenje se sastoji u:
- što bržem snižavanju telesne temperature (uklanjanje suvišne odeće, dislociranje obolelog u hlad ili rashlađene prostorije, kvašenje kože,
- izlaganje tela vazdušnoj struji,
- unos tečnosti itd).
Potrebno je i hitno pružanje lekarske pomoći, jer ovo stanje može uzrokovati trajni invaliditet ili smrt.
Toplotni udar je vrlo sličan sunčanici, s tom razlikom da ne mora nastati kao posledica direktnog izlaganja suncu. Kao osnovni vid prevencije se preporučuje izbor odeće primeren klimatskim uslovima, redovna rehidratacija, rashlađivanje itd.
- ↑ Axelrod YK, Diringer MN (May 2008). „Temperature management in acute neurologic disorders”. Neurol Clin 26 (2): 585–603, xi. DOI:10.1016/j.ncl.2008.02.005. PMID 18514828.
- ↑ Laupland KB (July 2009). „Fever in the critically ill medical patient”. Crit Care Med. 37 (7 Suppl): S273–8. DOI:10.1097/CCM.0b013e3181aa6117. PMID 19535958.